mardi 29 novembre 2016

Ghjaddicu russu (Natale Guastu, testu 4)

Una nuvella di Ghjuvan Federiccu Terrazzoni


« Ùn mi fighjulà cussì ! a socu chì Natali hè una festa chì conta monda par tè, ma ùn ti n’inveni più ? A t’avìa purtantu ditta, u mesi scursu, ch’aghju accittatu di fà ori in più, chì innanzi à i vacanzi semu sempri affaccindati, cù un mondu di cartulari impurtanti à compia. Eppo’ pà contu meu, a sà po’ bè ! hè sempri stata una sera com’è tant’altri, mi n’impippu eu, ùn ci entru in quissu ghjocu di u cunsummu stremu, ùn m’hè mai piaciutu quissu, l’ambiu supirficiali, di luma è luminedda à buzeffu, è pacchetta à ùn più pudè. Tutta manera ùn vali a pena di circà spiicazioni, hè troppu tardi avà, ùn possu più ricusà. Simmai, manghja puri, masimu chì pensu chì i cullega cummandarani calchì piattu fattu à l'ustarìa chinesa, ma ti prumettu chì vultendu, sè tù sè sempri svighja, è s'ùn socu troppu crechju, vinaraghju à truvatti suttu à i linzola, da fammi pardunà comu si devi ».

Funi quissi l’ultimi paroli di Matteu, sciacchendusi d’un colpu a tazza di u caffè, nanzi di parta à u travaddu, basgiendumi in fronti à a lestra, com’è ugni mani dapo’ dui anni ch’è nò campaiamu insembu. Cuminciaia à cunnoscialu bè, bisogna à adimetta ch’era appena, comu dì, spìciali, iè a parola hè quissa, spiciali, duvìa sempri fà tuttu di manera sfarenti, ùn si vulìa assumiddà à nimu, ùn ci vulìa à parlalli di modi, cridanzi o di tradizioni, mai ch’idda sìa ! Socu cuscenti chì pò parè appena l’abituali scasciu fimminili, ma par un dittu, ùn m’hà mai uffertu nè fiora, nè cicculata, è più pocu parfuma. Ceni appena attillati, à u lumu di i candela, o d’un caminu, com'è tanti innamurati, ghjenti nurmali diciaremu, ùn n'emu m'ai fattu. Mi dicìa ch'erani tuntii vani, com'è issi stundi fistivi, chì à sentalu dì, ùn sintìani nè à pani nè à casgiu, à pinsacci appena avali, hè vera ch’era à spissu scuntrosu. Tè ! v’hà da parè sicuramenti scemu, ma eccu un asempiu chì difinisci bè u parsunaghju, ad ugni Natali ricusaia di cumprammi un ghjaddicu, o a minima stidda o luci da vesta u nosciu appartamentu cù un pucuchju di calori. A sapìa purtantu chì, da chjuca, mi piacìani monda quissi stundi di fini d’annata, quissa magìa, u pudìa fà un picculu sforzu… Nò, ùn ni vulìa veda u culori, ed eu brava è bona, è ci voli à dì supratuttu innamurata persa, ùn circaia à impittà i so scelti.

È pà essa cumplittamenti sincera cù voscu, sò più o menu dui mesa chì ùn durmìa tranquilla, mi matriculaia u ciarbeddu, l’eti dighjà avuta quissa gattiva imprissioni, quissu sintimu amaru, chì vi togli in drintu ? Era cunvinta, senza avè provi, chì si tinìa cù calchissìa à l’appiattu, ùn a socu, suspittaia calcosa. U surrisu à i lapra, mi rispundìa sempri chì mi facìa falzi idei, chì mi duvìa caccià da u capu tutti quissi pinsera. Ben intesu, l’avìa cuntatu a stodia di i me ghjinitori, sapìa quantu avìa suffertu di a so spiccanza, è ghjucaia bè nantu à quissa, prumittia ch’ùn era di quissi purcedda dunnaghji, chì ghjustamenti ùn avìa nudda à chì veda incù l’altri tippi, è chì mi vidìa com’è a donna di a so vita, a sola è l’unica, a mamma di i so fiddoli à vena, quidda à a quali avìa rigalatu u so cori, è ch’iddu mi tinìa caru com’è ùn pudìa mai imaghjinà di tena à nimu, d’altrondi avìami u prughjettu di fidanzacci prestu. Ditimi ghjà, pudarìati dubbità vò di a sincirità di tali paroli ? Avali chì ci pensu, era infatti una certa manera d’ammansami.

A socu chì vi contu appena a me vita, ma da ghjovana era passiunata da tutti quissi telefilmi americani, cù duttori è infirmieri chì campaiani stodii scemi in quissi spidali. Dunqua, bedda dicisa, aghju principiatu studii di midicina, vulìa essa di quiddi prufissori chì salvaiani i viti ad ugni uparazioni à cori apartu, rendami utili pà a sucità. Ma quandu aghju cunnisciutu à Matteu, par amori, o piuttostu niscentrìa, aghju lintatu tuttu da suvitallu quì. 

Infini, in principiu di sirata, era à mità stracquata nant’à u suffà, fighjulendu i sempiterni tuntii ch’iddi passaiani à a tilivisiò, è d’un trattu mi socu dittu : basta, ùn aghju da stà à mirzà cussì, mi n’aghju da andà à cumprà un ghjaddicu, di quiddi bianchi è arghjintati, bè pumposi, cù unipochi di frisgetti da innurà u salottu, è forsa, s’e’ truvaia calcosa di simpaticu, avìa da piddà un rigaluchju o dui da marcà u colpu, è scambià ‘ssu cutidianu duvintatu appena lazzu. Fà pà una volta à modu meu dinò, ancu s’e’ era sicura chì Matteu avìa da fà u musu. U vidìa da quì, cù a so faccia imbarrata, duvìa essa cuntrariatu, ma avìa dighjà a me piccula idea in capu, chì quandu vidaria quissa piccula tinuta intima ch'aghju compru a sittimana scursa, apposta par sta sera, li vultarìa prestu u surrisu in faccia.

Tempu ghjunta in cità, era in traccia d’avviammi à pedi versu quiddu novu magazenu, apartu da pocu, è mi parsi d'un trattu di veda da luntanu, à u lumu di i lampiona, una vittura tali è quali à a soia, da l’altru latu di u carrughju. Stessa marca, stessu culori, è u più stunanti, cù a porta à manca inchjaccata listessa. « Ma com’hè ch’hè cussì luntanu da u scagnu ? Ùn duvìa fà ori in più ? Aiò sè imbambulita ? Pianta appena i to tuntii… »

Aghju marchjatu torna appena, piattendumi in u bughju da ùn fammi rimarcà. Fighjulaia appena quinci è culà, tutti i balcona induva si vidìa una pezza accesa. Dopu à una stunda senza intraveda nudda, era quasgi rassicurata, è d'un colpu, ùn vi spiegu comu u sangu mi si stantarò in i veni, u vidisti cumpariscia à u tarrazzu d'unu di quiddi appartamenti lussuosi di u terzu pianu. Bè missu è incravattatu, purtaia quidda camisgia rusulina di marca ch’e’ l’avìa compru annu, pà u so annivirsariu. Vi rinditi contu ch’era a prima volta chì u vidìa cù quissa camisgia adossu… Mi parìa un sunniacciu, era accumbracciatu cù una ghjuvanetta, una biundaccia ch’ùn duvìa mancu avè vinti anni, sapeti, una di quiddi lofii in circa d’un omu maturu, cù u so russu à i lapri è a so gunnuchja curta, viditi u gennaru ? I mi rivicu, beddi strinti, sciacchendusi una cuppetta, è basgiendusi senza vargugna alcuna, passendusi u so Natali com’è un coppiu qualunqua, iddu chì mi dicìa ch’ùn era mai statu attiratu da i biondi in più, chì i truvaia bestii ! 

Incapaci di creda à ciò ch’avìa vistu – à u prima impattu era pronta à vultà in daretu è à fà i me balisgi – aghju francatu a vìa, è prufittendu d’un vicinu chì si n’andaia, socu intruta à l'appiattu in u palazzu, cuddendu à a cursa, saltendu i scalini à dui à dui, sin'à u terzu pianu, u fiatu in buddori, è u cori chì mi stintinnulaia in pettu. Mi truvaia davanti à a porta di a poltra, da lavà u me unori.

Dopu ad avè pichjatu trè volti, s’aprì l’usciu è quì, pittughjendula, li socu saltata adossu com’è una bestia assitita di vindetta, da strangulalla cù i me mani. Ma, subbitu subbitu, vensi u bastardu à u so succursu, è dopu à un pidda è para di pugni è calci, è strappera di capiddi chì ci purtò versu u salottu, senza rifletta, com’è un dimoniu, aghju chjappu quissa cultedda affilata ch’era nant’à a tola, mittindu una stilittata à a cannedda di a bionda, è dipinghjindu a muradda bianca d’una schizzata russiccia viva. Si ni cascò, i mani à u coddu, da compia a so agunìa à mezu à i numarosi pacchetta infiuccati posti à cantu. Socu sicura chì i rigali, i d’avìa fatti quissu vituparatu, è iddu era quì, u rivicu, cù a so faccia sbiancata, u visu di marmaru, ghjacìa in tarra, sturdulitu è incapaci d’apra a bucca. Di pettu à u furori di a scena, ùn si rindìa contu chì, da quì à una stunda, avìa da ritruvà a so cara puttana dighjà sticchita.

Era infini vinuta l’uccasioni di veda sì i me scarsi cursi d’anatumìa pudìani ghjuvà à calcosa. Accicata da a rabbia, ùn aghju misuratu a me forza, è dopu à una dicina di cultiddati, strippendu rena è pulmona, sintìa ad ugni pugnalata una sinsazioni ch’ùn ghjunghjarìa à spiicà, a frizzura strana di l’acciaghju tetru, chì s’affonda è spizza l’ossa. L’ultimu colpu fù quiddu fatali, quiddu rivoltu à u cori, quissu cori chì m'avìa prumissu, chì m’avìa rigalatu, u d'aghju sfraciddatu, falendu a lama lentamenti sin'à u biddicu, è fendu sbarsà i so minuci caldi nant'à u pavimentu.

Dopu ad avemmi strufinatu i mani nantu à a tuvadda, mi socu pusata à a tola, chì di fatti ùn era ancu stata sbarazzata, fighjulendu in silenziu in ghjiru à mè, mi rindìa contu com’idda era bè dicurata quissa stanza, propriu com’è sunniaia di veda a mea. Sirvindumi una fitta di quiddu cippu natalescu à a crema, u stessu ch’ùn hà mai vulsutu manghjà incù mecu, u fighjulaia soffra, spariscia pianu pianu, da pacà u prezzu di a so infidelità, distesu à l’eternu accantu à a so tonfia, in un puzzu russu. Vi rinditi contu quantunqua l’irunìa di a sorti : iddu ch’ùn avìa mai vulsutu ch’è mittissi dicurazioni pà Natali, oghji hè a so carri chì guarnisci quissu ghjaddicu maculatu di sangu… »

… Eccu, avali sapeti tuttu o sgiò ispittori, mi scusareti, ma s’ùn aveti nudda altru à dumandammi, parmittiti ch’andessi à chjinami in una di quiddi cedduli ? Chì Babbu Natali ùn hà da stà tantu à passà.

lundi 28 novembre 2016

Sessu, droga è Babbu Natali (Natale Guastu, testu 3)

Una nuvella di Stefanu Dinelli


Avà n’aghju una techja. Sò anni è anni chì focu u tippu bravu. Socu un mezudiu, mi dumandeti è rigalu. Rigalu. Senza rifletta, socu un diu di merda. O alora seti voi i me dei. Dumandeti è focu. Avà n’aghju una techja.

Hè statu bravucciu u zitellu ? Hà bè travaghjatu ? Mi n’impippu eiu ! Vuleti tutti un Iphone o un ritrattu di Hanouna… Eccu ciò ch’aghju da fà :

- À chì voli l’iphone, u purtaraghju in China à custruiscialu in l’usini
- À chì voli u ritrattu di Hanouna, li daraghju centu grammi di cocaini
- À chì voli a paci in lu mondu, li purtaraghju calchì fucili
- À chì voli smagriscia, li taghjaraghju a panza
- À chì voli una vittura, li truncaraghju i ghjambi

Stu Natali hè par mè, sarà u me Natali più bellu ! 

È criditi chì i me fuletti cantani di ghjoia ! Ch’elli fistighjani ogni ghjornu ! Iè chì biini ! Ma hè parchì ùn aghju micca moghja è cum’è socu un Diu, aghju una libidò di quella ! O li tinti ! I cattivi, i belli, i puzzò, i sdinticati… Tutti ! Hè colpa voscia ! Vecu tuttu ! Quandu Marcu si seca annantu à Lisa, a vecu. Quandu un altru si metti nudu cù Laura, è ch’ella mughja « O Capità ! Iè ! Più forti » a vecu dinò. Eiu, manc’una donna. Una volta aghju pussutu essa cù una donna, ma solu pà sapè l’effettu. Socu statu maladettu dopu… M’ani pruibitu di tuccà i donni, chì di a noscia addunita sò nati cinqui centu cinquanta cinqui fuletti. Era una funtana. Hà mughjatu mentri più d’un mesi pà dà vita à li me fighjoli… Quand’elli m’ani maladettu, n’aghju magnatu sissanta sei, di rabbia. Ma nulla hè cambiatu.

È parchì pinseti tutti ch’aghju cervi ? Hè vera chì à mumentu, viaghjaiu à dossu di cignali o à dossu di sameru, è una volta à dossu di un camellu è mi chjamaiu Babbu Nahali, ma mai ùn aghju avutu cervi. I soli cervi ch’aghju cunnisciutu, era ind’un piattu, cù una bella salsa insanguinata. È Coca Cola chì m’hà vistitu di rossu… Nanzu pinsaiati chì purtaiu un custumu verdi, forsa pà a spiranza… Innò. Ùn hè cusì l’affari. Vocu sempri nudu in Cristu, u cazzu libaru. Mi viditi sì a voghju. Ùn socu micca stu barbutu grassu è grisgiu. Mi trasformu. Un ghjornu possu essa un briaconu chì seguita i belli donni, un altru un tippu chì faci un AVC davanti à una scola, à mezu à i zitelli, stuppendu u sangui. Chì risata ! Una volta, socu divintatu Prisidenti di i Stati Uniti, è mi socu pighjatu una balla. Aghju salvatu à Hitler zitellu quandu s’annicaia. Ma i so arrori ùn ani ghjuvatu à nulla. Cuntinuieti sempri i vosci cunnarii.

Oghji fistighjeti Natali à partasi di Nuvembri. Hè a sucità di cunsumu, si dici cusì. Ma quandu a diti, è chì vò a criticheti, feti quantunqua à spula. Sì eru un umanu, murtali cum’è voi, è micca riccu, ùn spindariu micca i me soldi pà cumprà falzi ambrucciati à trè aurò. Un brocciu, dui limoni, zuccaru… Socu un Diu ma ùn possu cambià l’affari tali. Piccatu !

Natali, o Natà ! Ni vuleti nevi ? Eccula ! L’avviò sò lecchi, a vittura ùn pò viaghjà. Seti alegri avà ? I vosci suparmarcati sò bioti ! Patiti a fami. Chì piacè ! A maghjia di Natali ! Ma u troppu stroppia, a vi cacciu.

Vi piacini i fuletti ? M’aghju da sceglia una cità à ghjornu sin’à Natali, è v’ani da piacia a squatra fulittina ! Ani i borsi pieni ! Iè, st’annu, hè Natali pà tutti. Ancu pà i capri sbandati. Campetivi li me cari, chì dopu, sapeti chì sarà par voi.

Ùn n’aveti micca una techja di sti filmacci americani di Natali ? Una mamma cù dui zitelli, sola. Un omu, bellu, riccu, solu dinò. Eiu ùn ni possu più. Stà in casa, hè una prighjò. Chì possu fà cum’è culpacci di Ghjinnaghju… Caccarella pà tutti ? Filicità pà tutti, fora di i pulitichi chì v’ingannarani di ghjalusia ? Ùn aghju tanti puteri hè vera, a filicità ùn possu. Pà a caccarella, ci travaghjaraghju.

Hè ghjà una burla Natali : Ghjustinianu Bieber canta Natali, ficatellu di porchi d’Ucraina, ripasti di famighja, i custumi puzzi, i publicità merzi, l’ingorghi, a to faccia, è tanti altri affari…

A sò ! Aghju da fà creda à i stratarrastri ! Una forma guasgi umana. Una spezia di cazzu à mezu à a fronti, ma sarà l’urganu di a cumunicazioni è di l’amicizia, nulla di sissuali. Mi faraghju passà pà un imbasciadori, bravu. Palisaraghju calchì sicretu di l’universu, di a fisica quantica, di u tempu… Sarani falzi, ben intesu. Pà compia, li faraghju creda ch’ùn m’ani micca rispittatu, è diciaraghju : « Rivinaraghju cù un’ armata ! Bò, un’ armata par voi ùn ci hè bisognu, un vascellu bastarà. »

È fighjularaghju, la ghjenti, i media, i paesi…

Have FUN : Filici Ultimu Natali !



dimanche 27 novembre 2016

Natali, cusì bellu sì tù… (Cuncorsu Natale Guastu, testu 2)

Una nuvella di Marceddu Jureczek


Eru beddu tranquillu, aghjà à sciloffu, bisognu à dì chì i frati di i Frères di u Partage, u magnà u facini bè, siccomu ùn hè liccataghja a frataria, micca com’è ‘ssi malasciamè di i Restos di u Cori chì ci voni inzurrà cù quidda suppa in pulvaretta è quiddi sardeni in scatulettia. Infini, m’eru buscu un cantu di purtonu à l’arinatu, senza troppu umidità (ahè ! tintu à mè i me ossi), i cuverti stesi in terra, cù sottu u cartonu da parami da u fretu di a petra, à vituparà contr’à i l’ingratitudina di i figlioli capaci à lacassi fora un babbu in vighjilia di natali.

Innò, ci volsi ch’edda ghjunghjissi à rompammi i cuglioni. Quand’edda s’hè avvicinata à mè è m’hà salutatu cù a boci chì strangulava, l’aghju capita subitu chì ùn era po micca da primurassi di u me statu. Si n’impippava pocu di sapè comu stavu, s’eru spostu à u scioru. Chì vuleti, la ghjenti ricca hè scunvinta chì no altri disgraziati, pacialaghji, s’è no femu a vita piligrina, hè ch’edda ci cunveni cusì. Ma com’eddu usa à dì un amicu di meiu da chjoda i discorsi nuiosi sopr’à a miseria, s’è l’oru fussi merda, i povari nasciariani à culu tappu.

- Caru amicu, chì feti duman’è sera ? dissi edda.
- Quissa po a dumanda, circaraghju un locu da dorma, pensu… Parchì ?
- Vi piaciarìa à favvi dui soldi cusì à la lestra ? 
- Si pò dà.
- Parfettu…

Ebbè ! A vi possu dì, aghju pensu à a prima, ch’edda mi vulessi invità !
Ma pinseti ! ‘Ssa razza di ghjenti si ni stà trà edda è s’eddi poni ammetta unu di bassa classa in i so circondi, hè da servali…

- Allora, chì hè ?
- Figuretivi ghjà chì vi vogliu da fà à Babbu Natali.
- …

Quissa po, par la Madonna, a vuliu senta. Fà u Babbu Natali. Mascarami da biffà un pangrussonu amiricanu barbutu è sempri a bocca risa da cuntintà vizzetti mucicosi è ricchi mezzi. Di i me tempi, in casa à babbu è à mamma, di u vichjacciu cù u barbazzali biancu mai avìu intesu mintuvà nomu. 

- Adunimu famiglia è amichi pà l’uccasioni è ziteddi ci ni sarà mori ! Mancu avareti à turrà in casa… Bastarà ch’eddi vi vechini spona i rigali in tarrazza… Tandu li feti attu, è vi ni andeti…

Li facciu attu è mi ni vocu ! Anh ! Anh ! Mancu un bichjeru di sciampagnu è una fetta di ceppu natalescu da appuntà a curata à Babbu Natali… Quissa po, un salutu da luntanu, è po scappà à usu latru, assititu è famitu ! Arba tabaccu è chjodi !

- È i panni da vestami ?
- L’avareti dumani, chì taglia v’avvisogna ?
- Sò ingrassatu par pena issi pochi tempi mirè, mi trattani bè i frati.
- Aghju capitu, XXL.

Ùn fù u dì chì fù u fattu : u lindumani eru vistutu da Babbu Natali. Ma mi stava com’è a sedda à u porcu a vistitoghja… S’aviani da campà chjuchi è maiori, à vedami in pantaloni corti, panza da fora è barittinu rossu incriccatu. 

Quand’e pensu chì a Signora, prima di truvà à me, avìa ghjiratu a trasagna da prucacciassi un Babbu Natali di riscontru, mi dispiacìa par pena. Infini, s’edda mi ghjudicava degnu d’incarnalà un parsunaghju cusì stimatu è numatu, parchì nò. N’aviu dighjà fattu quant’è Sant’Austinu in ghjuventù è ancu avali, ma à Babbu Natali, mancu in tempu di carnavali… mai !

Eiu eru in anni abbastanza, tambutu, parfettu da assuma u rollu eiu ! A barba l’aviu, bianca ancu, mutivu di a scelta soca. Iè, và bè ! grisgiccia è piciosa. Asarcitassi è imparà à menti u testu ? O vai ! Di quidda sopracena, i ziteddi si ni duviani invena.

À ottu ori di sera, dopu à avè fattu sbiddicassi frati è cumpagni andaroni, andedi à u locu di u scontru. La ghjenti spindacciona è inaffaracciata in i magazeni si vultavani da fighjulammi. I carrughji si mitiani à l’affaccu. I vitturi clacsunavani da salutammi è i ziteddi mi chjamavani, scuzzulendu mani è bracci. Sbarrulavu da drittu è da mancu, viaghjavu muru muru, cantendu ad altu : « dacci un colpu à bì o ‘Nna Marì ». Bisogna à dì chì prima di entra in scena, trè buttigli di vinu incascitatu i m’eru fatti falà. A Signora m’avìa datu unipochi di soldi è imprumissumi altr’è tantu à a fini di u spittaculu. 

Chì ni ? Briacu, eiu ! Pinseti. Caldu caldettu, forsa ! Era da risenta megliu u parsunaghju. Criditi vo chì issu curciareddu di Babbu Natali s’abbughjessi tamanta trabalsa senza sciaccassi calchì bussò ? 

Ghjuntu in purtonu, m’aspittava un omu in flacchina nera. Mi feci entra è cuddà in i piani di casa. Un veru palazzu fattu tuttu à scali è à curridori : è atteppa quì, è trincà à manca quà, codda culà è piglia à dritta quinci, si sbuccò in cucina. A flacchina nera dissi chì ci vulia à passà da a tarrazza à u salottu induva eddi erani tutti. In terra, un curbonu chì paria un veru biconzulu. Drentu, pacchittini è pacchittoni infiuccati. Ci messi in dui da mettami à coddu tamantu pesu. Ruzavu quant’è un torru. U sudori mi falava candiddonu. Prima di entra in scena, par pena di cuncintrazioni. 

Quand’eddu m’intesi currighjà (una curreghja chì culpitava com’è una sparata in tempu d’alizzioni), si ni scappò, spavintatu l’omu. A mi duvia pinsà : u vinu ùn era po di quiddi di sottu scalà. Avali mi rimicava i stintini à l’usu tarramottu. A tarrazza era larga com’è a mità di a piazza di i « Palmiers » o sarà statu u vinu ? Tuttu si pirdia in u bughju. Da daretu à u vetru di u salottu, lucicavani i lumi di a festa signurila è uchjitavani i cullani elettrichi… Com’è un battellu persu in a timpuralata, è chì vedi da luntanu u fanali, a mi tracciò versu i cinnulati. 

- Eccu à Babbu Natali… Hè eddu… U vecu ! Cridò un ziteddu, è tutti ripresini insemu, Babbu Natali ! Babbu Natali ! 

Inciampò, cascò di capu è di tamba in una massa di vasittacci è di pianti piatti à tradimentu.

- Puttana gobba ! Cristacciu santu ! I li vulia cantà à i so natali à quiddu chì m’avia postu simila trappula.

I mani circavani u muru o calcosa di sodu da arrimbassi. Infini m’arrizzò è circhedi di scuzzulammi da cacciammi d’addossu a rena è i vetti di pianti strappatti. Quantunqua, mi cunnisciti, vuliu prisintà bè po ! Vissi tandu contru à u vetru i nasi sciacciati di i ziteddi, certi saltarinavani di cuntintenza.

Comu in sitali uccasioni ùn si duvia pinsà altru cà à aligria, missu à cantà. A vi dicu subitu : à me i litanii pritini mi dani u sonnu è da ziteddu, quandu tuccava à fà l’abbatinu, ùn ci era versu di fammi tena à menti tutti sti canzunacci di sacristia. Intunò un innu cunnisciutu da tutti in cantina di i Frères di u Partage :

U General’ Cardonu s’hè fattu aviatori
‘N avia più binzina hà pisciatu in u mutori
È zimbembon’, trè colpi di cannon’
È zimbembon’, trè colpi di cannon’

I visi erani torri cera. 
Un’antra curreghja buina è a pena in corpu mi lampò in terra dinò. Di bracciu strigniu a panza. Quandu mi pisò, una mani arrimbata contru à u vetru, eru pienu di sfrusciu da mezu à in ghjò. Ahè ! m’eru cacatu sottu. Colpa à a vinaccia, chì vuleti fà. Unu signozzu è po dui è po trè, a civa mi vensi à bocca di stomacu. Ma chì vinu mi stava po quissu ! Eccu chì rucivu com’è un ghjuvanottu à a so prima scimia. Indrentu, tutti fecini passi in daretu, i maiò stirazzendu i chjuchi da scansalli unu schifezzu cumpagnu. Ruciu com’è una funtana, pitavu è cacavu chì o immedda. Mi sbiutavu da insù è da inghjò. U vetru si sbalangò, a Signora mintuvava pulizza è vargogna ad ogni stridu, u mondu intornu à mè bugava à più pudè. Di ciò chì accarsi dopu, ùn mi ni ricordu più. 

Mi scitò in un lettu beddu ammuddizzatu, trà mezu à linzoli immaculati, pulitu ed asciutu com’è una criatura dopu à u bagnu. M’aviani ghjuntu à u spidali. Trè ghjorni à u caldu à tichjammi di risu lazzu, cù sti puddezzi di l’infimieri trinichendusi in istanza. Campazioni. Di fatti, ùn era andatu cusì mali Natali. Forsa chì un antr’annu…



samedi 26 novembre 2016

Natale in Corsicatex (Cuncorsu Natale Guastu, testu 1)


Una nuvella d'Anghjulu Santu Pietrera

Corsicatex, 2091.

“Ho ! Ho ! Ho ! Felice Natale à tutti ! Pensate à i vostri ultimi rigali. Emu prumuzione tamante da priparà serenu u seculu prossimu” “Li vulia cumprà l’ultimu F*** me, I’m your brother, pensu chì li piaceria ?” “Sta sera, ti ne vai à dorme à bon’ora, chì à Babbu Natale ùn li piace micca i zitellacci” 

Guardate mi sti strapazzati. Ma guardate li. Cù li sò carruzzelli, li so pacchetti sottu à i bracci è sopr’à tuttu a so marmaglia techja à barbapapà ch’incolla à i denti. Eccu à Natale ; l’anni è ancu i seculi filanu ma u spiritu ferma u listessu. Una festa di tassi chì spassighjeghjanu cù un berettu rossu à pompon in capu. Ci vole veramente ch’o pensi à cambià di pianetta. Ognitantu mi piace d’osservà quellu succidiu cullettivu dapoi a terrazza d’un texbar ancu s’ellu m’ispira fatta fine più stumacheghju ch’altru affare... Bon, ùn hè micca tuttu ma sò aspettatu eiu. Anzituttu, simu u 24 è devu adempie u mo duvere d’omu chì si primureghja di u nece famigliale. Mi sciaccu a mo pilula di cicculata aromu ginseng in quarta vitezza ch’ùn aghju a voglia di sente u servore fischjà mi u so “Felice Natale”. Tassu. Mi ne vò dunque à ritruvà u mo texcar chì ferma u mo solu rifugiu in issi tempi scuri. Ùn aghju mancu u tempu di fà trè passsi in a stretta ch’un robot babbu natale mi barra u passeghju : 

- Ho ! Caru cristianu ! Saresti interessatu da qualchì pack Natale ? Femu prumuzione tamante è ci tocca à prufittà ne ! Mi pari celibatariu è ti pudemu prupone u nostru successu maiò : u pack felicità. Una donna è dui ciucci senza scurdà a garanzia felicità valabile 5 anni. Chì ne dici ? 
- Ùn m’interessa micca abbruttitu, scrizzà mi di quì. 

U robot s’assestò nantu à u latu di a stretta. Natale in Corsicatex hè diventatu una vera legge di a ghjangala. Omu si ritrova assaltatu u ghjornu sanu da ibridi, mezu muntone mezu topu, ch’ùn pensanu cà filà à u passu è ruspà u pocu di putere chì ti ferma. Difficiule di fermà un lupu per issi tempi puru ghjè ciò ch’o provu à fà. Appena entru in u veiculu chì a deliziosa Serena, a voce artifiziale di u texcar mi dice : 

- Bonasera. Sta sera hè a vigilia di Natale è ti tocca à truvà un rigalu pè a to mamma.
- Ghjè fattu, bellezza. Pudemu andà in casa soia. 

Subitu subitu, u texcar piglia u so volu ver’di i celi. Mentre a so voce chì mi dà à ogni colpu l’incazzitu, ùn hè micca solu per ella ch’ellu mi piace à piglià u texcar. Cunduce lu permette sopr’à tuttu di piglià altezza nantu à e cose. Dapoi u celu, Corsicatex s’assumiglia à un inseme di monoliti neri, sciacchendusi una battaglia di neone. Trà i casamenti, tagli rossi, verde o turchini parenu impalà a vittura mentre chì stanu in sù ghirlande è tant’altri lumi natalecci. Dentru o fora, stò prigiuneru. Guasi ogni ghjornu, un novu affissu lucente s’affacca : “Ùn mancate micca l’apertura di u nostru novu centru cummerciale”. Torna unepoche di gioie in perspettive. In qualchì minutu, ci cansemu davant’à a casa di mamma, à una centina di kilometri di quì. 

- Figliolu ! disse, aprendu mi a porta. 
- Felice Natale o Mà, li rispundì, strangulendu mi. 
- O cum’è sò cuntenta di vedeti, dapoi u tempu ! Quantu face, almenu un annu ? Ai fattu un bon viaghju ? Sì appena ingrassatu mi pare. T’avia puru dettu di piantà quelle pilule à a cicculata ginseng. Entri puru, ùn mancava più ch’è tè. 

Ùn ci credu mancu. Sò tutti quì. Tutti quelli ch’omu chjama i soii aduniti u tempu d’una tavulinata. Ci hè Marcellu u mo fratellu, unu di iss’ibridi pronti à manghjà n’importa chè. A so moglia Lucia chì cerca sempre fette di u so corpu da rifà. I so ciucci Matteu è Doria chì hanu sempre l’ultimu F*** me in casa. Senza scurdà l’eterni vicini Paulu è Nunzia è u so jacuzzi di fanga induve a mo mamma passa e so dumenicate. Eccu u nece famigliale. A serata a più longa di a mo vita. Serena, mi manchi. Tuttu quellu gioiosu mondu si ritrova manghjendu è beiendu pilule di tutti i culori ; ghjallinaccia, gambarelli, lumache... Postu ch’ellu era Natale è chì tuttu u mondu era quì, mamma avia cacciatu u grande ghjocu è u so assurtimentu sucitava tutte e curiosità : 

- L’affari rossi è gialli ch’è vo vidite sò piveroni, disse mamma. L’aghju avuti à u mercà erimane à bon pattu.
- È quelle pilule brune, cosa sò o Mà ? disse Marcellu. 
- Sò fasgioli di Alisgianex, è u rosu ghjè prisuttu, l’aghju tenutu tuttu l’annu da invechjà lu. 

Dopu à u ripastu vene l’impensevule mumentu di i rigali, riccu ellu dinù di cagioni d’inchietà si per u mondu. A rigalata di l’ultimu dischettu di DJ Vega à Doria averebbe in d’altri tempi fattu chjode sta zitella per isteria aggravata. L’altre riazzioni eranu di listessu tippu. Basta à dì chì mi sentia appena mociu quand’è venuta l’ora di rigalà u meiu à mamma : 

- Oh ! Un oggettu d’arte, un libru ! Disse quella. 
- Felice Natale o Mà. 
- È in più un libru di prima trinca, face più di duie centu pagine ! Ma induve l’ai compru, di sicuru t’hè custatu caru ? 
- L’aghju avutu à veru bon pattu. Un mercante antiquariu chì era di passeghju in a cità. 
- Sempre cusì garbatu in i to rigali. Grazie. Vò subitu subitu à aghjustà lu à a mo cullezzione. 

A vecu arrizzà si è dirige si ver’di a sala di bagnu da induv’ella rivene... senza u libru. Eccu à chì ne sò riduttu. A cridite voi ? Mi rompu e stacche per truvà un affare originale è ella si n’hà da serve da asciuvà si u culu. Puru a serata ùn hè ancu compia. Chì dopu à u ripastu tocca à tutta a famigliola di rende si à a texmessa. U colpu di grazia. A texmessa. Altra stonda maiò di u santissimu Natale. Dopu à a famigliola, tocca di fatti à a cummunità sana di mustrà ch’ella hè unita in corsu d’una grande ceremonia. Compiemu di pettinà ci è andemu dunque à raghjunghje i nostri simili. Un gran bastimentu ci accoglie, carcu à ghjallichi, oru è altr’affari pumposi. U maestru di quella ceremonia hè un tippu bizarru, vestutu cù un short à fiori puru d’inguernu, è inalburendu i so Ray-Ban puru di notte. Longu à a texmessa, si face un piacè à lampà ordini à u publicu ripetendu almenu dece volte “In nome di u soldu, di u creditu è di u cunsumu santu” à u quale l’assistanza rispunde cun fervore “in spiritu nostru”. Ammaestreghja u so populu cum’è nimu, fendu lu fà ciò ch’ellu vole. Un colpu rittu, un colpu à pusà, è eiu ùn sò più induve dà di capu. A mo famiglia ella, ghjè abitata da u spittaculu. A mo mamma prega in silenziu indinnuchjata è l’ochji chjosi. In quantu à Marcellu, s’assumiglia abbastanza à MacPherson, quellu canellu ch’avia tandu à u fondu di u mo texcar. Di ghjornu è di notte ùn facia ch’è sbatulà di capu cum’è Marcellu avà, ogni volta chì short à fiori dice u minimu affare. Riposa in pace o MacPherson, tù ch’ai piantatu un ghjornu di sbatulà di capu, invece chì a mo closcia di fratellu cuntinuveghja. 

In l’ultimu terzu di a texmessa, accade ciò ch’ogni cristianu aspetta cun primura tuttu l’annu : a cummunione di Corsicatex. U populu piglia piazza in u curridore centrale di u bastimentu mentre chì short à fiori si tene davant’à u grande altare. U maestru di ceremonia s’appronta à rimette à ognunu un ogettu specificu, chì deve riprisentà a spressione a più sincera di i so sogni. Si tratta quì d’un spittaculu propiu impressiunente. Trà a tensione di l’attesa è u sullevu in punta, l’ora hè difficiule per tutti l’ibridi venuti à ubbedisce à a Trinità-cunsumu. Ma per quist’annu, ci ne surtimu piuttostu bè : solu una decina di svanimenti. Ma sempre assai isteria ; u stridu di dulore per quellu ch’ùn anderà micca in culunia quist’annu, spluzione di gioia per quellu chì puderà ormai caccià si u so rilogiu davant’a tuttu u mondu. Incù Marcellu è u so avanzu prufessiunnale o mamma propiu appaciata, vecu u nece famigliale vultà cuntentissimu à ritruvà i so banchi. 

Ghjè micca rassicuratu ch’o m’avanzu da riceve u mo duvutu, prontu a passà torna pè u zitellu fiascatu di a famiglia. Annu fà, quellu gourou m’avia datu un bonu di compra, ultima prova addisperata da fà mi aderisce à i valori novi. Quandu mi prisentu à ellu, short à fiori mi lampa un sguardu feroce prima di rimettemi u mo rigalu, inguttupatu in un linzolu biancu. Quandu chitu a fila, lampu subbitu un' ochjata nantu à l’oggettu. Era una pistola. Eccu ciò chì Natale hà ancu riesciutu à fà : caccià mi u solu surrisu di a ghjurnata. Sia fatta a to vulintà.


mercredi 23 novembre 2016

Natale guastu / Natali vastu

Litera’ Tarra è Tonu è Timpestu pruponini

Natale guastu / Natali vastu

Un cuncursu di nuvelli annant’à a tematica di Natali… Ma cù l’idea siguenti : S’agisciarà di prupona un testu, una fola, ma chì surtissi da i lochi cumuni sempiterni annant’à u tema. Orrori, guerra, critica sucitali, mudernità, scrittura epica sarani i benvinuti.

I testi pà u cuncursu, selezziunati da u cumitatu di ridazzioni, sarani editati annant’à T&T sin’à u 15 di dicembri, è letti in l’emissioni Litera' Tarra di u vennari 23 di dicembri (cù a pruclamazioni di u vincidori u stessu ghjornu).

Sarani i littori à vutà, da u 15 à u 19 di dicembri, inviendu u so votu in missaghju privatu à a pagina facebook di Vannina Buresi o di Tonu è Timpesta.

Impurtanti è ubligatoriu : ci vularà à classificà 3 testi da u prima à u terzu.

Da vincia ci sarani i libra : Pà u vincidori di u cuncursu è pà i vutanti ch’avarani trovu i trè primi classificati in l’ordini.

I testi sò da invià in missaghju privatu (sin’à u 15) à i stessi adrizzi facebook (Vannina Buresi / Tonu Timpesta)

U sunniacciu (2/2)

Una nuvella di Lisandru Filippi



Da tandu eddu era quì, infangatu, bruttu, disuchjatu, senza mancu più forza pà raghjunà o puru rivultà si... Quattru anni !!! È quali era chì i facia campà i soi ? Quali era chì a riscaldava à Mariuccia ? Quali era chì i fasciava i so zitidduchji i seri di timpurali ?

Nimu ùn la pudia dì à Nunziu, chì lettari ùn ni ghjunghjia più dapoi una bedda stonda. Eppuru ùn sapia micca leghja... Era un cumpagnu chì li si facia a littura di i nutizii ch’edda mandava Mariuccia (à li volti), cù l’aiutu di u stitutori (chì a tintaredda era gnurentedda ancu edda).

«O ! STI DONNI SILENZIOSI
FASCIATI DI NERU DOLU
À L’ENTRI DI A SO VITA
INGUTTUPATI DI MALASORTI
ANI CHJUSU A SO RISA
À LU TOCCU DI A PRIM’ORA
QUANDU HÈ NATU QUIDDU MUGHJU
CHÌ HÀ SBIUTATU I CHJASSI
SÒ MUTATI LI SO CORI
IN UNA SPIRANZA VANA
CHÌ L’HÀ ZUCCATU U VISU
È GHJACCIATU A SO ANIMA...»

Comu campavani culà, senza l’omi chì n’era mossu un beddu pocu cun’eddu? Ma da ciò ch’eddu sapia, ùn ni firmava più chì una manata, ch’erani stati spiccati i paisani à i primi conci dati da i bosci... Ni firmava pocu pocu... Era ciò ch’eddu si dicia à i campi di riposu à l’aritrosa, quandu pà furtuna si infattava à unu di culà... Di stu locu bramatu... Pocu n’arristava... Pocu è micca... Stantarati in a suffrenza o fasciati in sta tarra di i so guai ...

A TARRA !... A so amica di cucagna... A so suredda di straziu ... À eddi tutti i suldati di a sfurtuna, li ramintava stondi allegri sta tarra grassa, ricca, carca di biadi d’una volta... Ma oghji ? Svultata, maciddata, spizzata, era morta anch’edda, à tempu à l’omi ch’edda piattava in u so senu.
Tutti sti malacci d’omi chì a s’allisciavani tempu di i so travaghji, ch’edda fussi soia, da cuntintà li... Oghji l’era un agrottu falzu, sta puttana !... I piattava à spessu, è à li volti l’annicava à i “piluti”... Si mischjava cun’ eddi quant’è una cattivaccia donna, chì apri i so bracci è dopu vi si affoca in una strinta eterna... A TARRA ! A so prumessa... Una vituperia...! A puttana di a morti... !

Chì u peghju era ch’eddu si muria mondi à a guerra ! Quissa era stata un’antra scuperta pà Nunziu... Quandu si parti a difenda a Patria è u nomu di Diu, si mori... È à spessu di cattiva manera. Mi diciareti chì quandu ùn si campa più... Hè sempri cattivu affari... Hè sicura ! Ma in quissu u locu si muria à modu purcinu, è ancu più, salvaticu... N’avia intesu pochi l’amichi maciddati da i mitragliosi, spulpati da i cannunati, o affucati da i gasi chì lampavani brioni com’è i porchi scannati di Natali... È a puzza ! A puzza di u vaschicciu umanu chì vi si rivolta u cori è vi faci pinsà à Diu, à a Misericordia, à a salvezza di l’anima, ch’eddu li dicia u preti à cunfessa u ghjornu di a partenza ... « Diu ti pruteghja chì sè u so bracciu nantu à a tarra, pà difenda una causa ghjusta, quidda di a Francia eterna... ».

DIU... ? Tutti i feriti o à malamorti u chjamavani ma eddu ùn irrispundia micca... Nunziu ùn spirava più in una vita altra, chì sapia ch’eddu era mortu anch’eddu com’è tanti altri cumpagni, colti com’è fiori toccu à u Veranu, senza mancu più fiatu, nè vuluntà...
Diu a l’avia fatta... A Ripubblica u s’avia burlatu... Ancu u so merri l’avia sbagliatu cù i so paroddi falzi... Nunziu sapia ch’eddu avaria da mori trà pocu... Puru s’edda era un’ alba nova, eddu l’avia inghjuttitu stu vilenu ghjaddicciu di u pocu spirà, sta malavita eterna di i marturiati di u cumbriculu umanu... L’era falata addossu pocu ghjorni nanzu, quandu à u pisà di u soli, l’era saltata in faccia un’ aria di morti assuffucatoghja. Era un’ alba com’è oghji, limpida quantu edda pudia essa, mezu à a fumaccia lena di l’usciati vechji di i cannunati, è a nebbia lighjera di i matini di Vaghjimu. À tempu à u soli, s’era ingiaddita l’aria, chì l’astru paria ancu più beddu putenti... Da tandu li vinia in gola un singhjozzu sanguinosu chì li si paria chì i so pulmoni avariani da sciuppità, quant’è i castagni tarulati à u focu... Avia rispiratu u “gasu”... 

È sapia chì pocu tempu li firmava à scialà i so ossi à i raghji di stu fantasimu di soli ... U soli... ? Ùn riscaldava à nimu, u soli... Era cusì debulu ch’eddu ùn facia mancu più lumi... Ùn schjaria mancu... È po’ u lumi... Da chì veda ? Chì spittaculu scemu da scopra ? St’intrecci di salmi... ? Sti bulicumi di legni è di farraghja... ? Ohimè ... ! Erini cechi tutti quanti... Ùn vuliani più veda l’inghjumilata di i sarrendi carchi à pezzi umani, di panni sculuriti, di l’armi rughjinosi, testimonii ridiculi di una viulenza palisata... U lumi da chì fà ? Da chì spirà ? I vivi s’assumighjavani di più à morti ch’è quiddi ch’erani dighjà passati...

Era una spezia di falza vita, quant’era falzu u lumi sulariu, chì vulia imbiddiscia un ritrattu chì ùn esistia più... È chì n’era di l’altri... ? I nemichi ? Quiddi d’in faccia ? Quiddi chì ghjaciani in a listessa pantaniccia, à mezu à u listessu ruminzulaghju, runzicati da i listessi topi chì si ni ridini di i fruntieri è di quiddi chì i difendini : un topu runzeca qualsiasi u culori di a pedda, u nomi di u Diu, u locu di nascita... Hè u topu un animali internaziunali chì ùn cunnosci cà un diu solu : u so stomacu... Dicini ch’eddu s’assumighja à l’omu ... ! Campa è mori in cummunità, è s’intazza quandu hè troppa numarosa a so banda : hè selezzioni naturali... Sumighja ?

Nascia, campà, mora... È torna à Vignale... Si sà quandu si nasci, mà micca quandu s’hà da mora... Di recula... Sapia Nunziu chì pà pocu li ni firmava ; ma paura ùn avia, chì troppu stancu era di fucilà, di cannunà, di strippà à li volti, di strascinà u pentimentu di l’umanità... Nò... Solu avia a brama di i soi... O li bracci tesi di Mariuccia à u vultà... ! Stu niduchju di calori è di gioia... Sti carezzi scemi i notti di lascià si andà... U parfumu tepidu di a so ghjoma niedda, i ghjorni di festighjà... O tamanta ch’edda era sta brama zitiddesca di l’allisciu maternu... Vultà... Basgià... Stringhja... Un abbracciu ultimu ... U SILENZIU... 

U silenziu... ? Hè vera ! Mancu un ansciu... Mancu una sciuppittata di fucili... Micca rimori... Solu una trumbetta arrachita... Luntanu... Un sunniacciu da quattru anni...

Tandu s’hè arrittu Nunziu, chì troppu era statu in culipippuli in sta fanga nera è puzzulenta. S’hè arrittu, à chjappu ver di a scalinedda tarulata sempri à postu pà l’assaltu. È hè cuddatu ... Paria ch’eddu iscia da l’infernu, i tinebri, u curpacciu di u mondu. Hà affaccatu u capu... È tandu l’hà vista à veru pà a prima volta, sta pianura di miseria, u so locu di marturiu...

Un fantasimu di piaghja, svultata da u cunceghju scemu di l’omi accaniti. Farri inturchjati, legni catusciati, fumicheghji di disgrazii, vampati di stragi... Eccuti par ch’eddi si sò amazzati quiddi chì erini omi d’un tempu ! È sta lucicata culà, luntanu, chì u si chjamava, com’è a petra calamita chì movi u farracciu... U chjamava à avvicinà si, à tuccà la, pà veda, pà sapè. Nunziu ciambuttava nantu à stu falsu tarrenu, inciampava d’un tavonu à l’altru... Cascava di musu in quiddu mulizzu di pantaniccia.

S’arrizzava è ripartia ver di stu stranu lumi di saetta. Ùn sintia mancu i so cumpagni chì u chjamavani, chì li diciani ch’eddu era compiu stu maceddu... Vultà ? Da chì fà ? Pà dì chì ? Cuntà ciò ch’ùn si pò ? Avanzava sempri, cioncu di mala morti. S’hè calatu ver di u lumi, l’hà presu cù i so mani incaddati di paisanu, l’hà abbaddatu una bedda stonda, l’ochji sfaracati da u tarrori... L’hà tiratu in pianu... Middi pezzi... Hà cacciatu u so Urdinanza, l’hà fighjulatu cù una risa trista in bocca... Hè sparatu un colpu solu... In cori...

Hè cascatu Nunziu di spinu, u sgardu biotu ver di l’immensità di l’eternu. Curria u so fiatu da l’ochju di morti... À tempu à a so anima...

HÈ COMPIU U MACEDDU... ABBRACCI ... BASGI ... FUCILI LAMPATI À RUGHJINÌ... VULTÀ... MARIUCCIA... VENGU... VOLTU... ? U SILENZIU... !

Nunziu si n’hè mortu l’ultimu ghjornu di a guerra di u 14... Intuscatu da i gasi ghjaddicci... L’hà ditta a carta nera... Buciardi !!! L’hà tombu u troppu aspittà, a brama di a vita, u spirà...

L’ani trovu i so cumpagni, stracquatu nantu à a tarra di Nuvembri, l’ochji aparti, a so pistola in manu, cù una risa trista in faccia... Accantu à eddu, un spechju rotu in middi pezzi, com’è middi steddi lucichenti in lu cotru di vaghjimu. Avà hè fasciatu da a cianga mala... À L’ETERNU...

« O ! ZITEDDI ABBANDUNATI
VISTUTI DI BIANCU MARMARU
DI QUIDDA FERITA VECHJA
AL DI LÀ DI U RICORDU
SÒ LASCIATI À MALAMORTI
I SO SALMI SFRACICATI
À LU RIBOMBU DI L’ORA
DA TANTI ARRILOGHJI MUTI
SÒ FIRMATI EDDI CULÀ
STANTARATI DA A SUFFRENZA.
I SO LOCHI SÒ VULTATI
IN LA SO CASCIA DI MACHJA...»


Illustrazioni : Paul Nash, Void (Néant), 1918, National Gallery of Canada, Ottawa.

lundi 21 novembre 2016

U sunniacciu (1/2)

Una nuvella di Lisandru Filippi


Spuntava u soli daretu à i buschetti d’alzi spinnachjati, chì i casci erani falati cù stu ventu scemu chì tirava dapoi 4 anni. Omu si pudia ancu dumandà s’eddi aviani avutu frondi un ghjornu, sti schenetri di legnu ; è puru s’eddi erani stati vivi quant’è sti sumigli d’omi, chì ghjaciani in a pantaniccia cutrata di issa piaghja maciddata da a scimizia umana. Ch’erani ghjunti à fà tutti, in stu locu di nunda è d’oramai ?

L’aviani detta tempu di a mossa, ch’edda ùn duraria micca di più cà trè o quattru mesi...

Trè o quattru mesi !!! À pinsà la li vinia a stizza à Nunziu... Quattru anni ch’eddu era quì, infangatu, rosu da i frebbi, pizzicatu da i pidochji è a tignola, runzicatu da i topi è u mullizzu...

Quattru anni à fà si tirà addossu da i suldati di u Impiratori Ghjirmanicu, spizzatu da i canoni, acciuncatu da i brioni di i feriti, affucatu da a puzza di i salmi fracicati, chì vi entria in menta è vi svultava i sensi è u stomacu ...

Quattru anni à dumandà si parchì ch’eddu avia lacatu u so locu, i soi, a so vita. L’aviani dittu in paesi chì ci vulia à parta pà difenda a Patria, quidda di a Rivoluzioni di u 89, quidda di a sapienza è di i « Grands Hommes », contru à i Barbari, fighjoli di Attilà chì veneni « jusque dans nos bras égorger nos... ».

U pridicava ancu u preti à l’altari, l’amori di Diu è di a Santa Vergina, di pettu à sti scrianzati di riformisti ; è incalcava u stitutori cù a difesa di LA MÈRE PATRIE... « L’AMÈRE PATRIE !» ... Nunziu ùn ci cappia un’ acca chì a scola ùn l’avia vistu chì da di fora. Sicommu u tempu c’era pà pusà cù tantu travaghju da fà. È in ghjesgia, m’eti capitu. A dumenica era fatta pà u riposu è i chjachjarati in piazza ...

Ma ancu u merri ci si era missu à fà li a so prupaganda, è comu l’aviani fattu eddi u merri, dendu ancu qualchì scapizzò o sciappati à chì ùn ni vulia, erani stati ublicati à ascultà « u so cori » di Ripubblicani, chì cù quissa a robba ùn si ridia mancu à pena.

Cusi piittiani i vechji dinò, chì erani a lea cù l’antichi eroi di a storia piatta, quiddi chì si pisavani di pettu à l’invasori furdani. Ma l’era quantunqua pocu capiscitoghju à Nunziu di parta à difenda lochi luntani è scunnisciuti... « Enfin ... !». Ci vulia à mova com’è l’altri, chì era privistu pà durà pocu l’azzuffu...

Nunziu si ramintava... Aviani cantatu nuttati sani, fistighjendu a vittoria sicura pà l’Onori di u paesi... Ma qualessu, u paesi... ? Tuttu ognunu a dicia, chi ni saria surtita a Corsica più forti, più cunsidarata da u frusteru... Tanti discorsi scemi ! Avia ancu sminticatu a carsità di a vita... L’amori di Mariuccia è i di i soi... Tuttu in lu listessu saccu ! U primurava di più à suvità a mossa di l’eroi !

« O ! QUANTI OMI ADDISPIRATI
VISTUTI DI MALAVITA
À L’USCIU DI U MONDU
CÙ I SO PIAGHI ETERNI
SI SÒ PERSI À FIOR’ DI TEMPU
QUANDU HÈ GHJUNTA L’ULTIM’ORA
À A SVINTULATA SCEMA
DI A SMOSSA SANGUINOSA
SÒ ISCIUTI DA I SO TANI
DA FÀ NASCIA UN SOLI NOVU
MÀ L’HÀ COLTI COM’È FIORI
A TRIBBIERA DI L’UMANU... »

Era scalatu pà sti Francia in Marseghja. O chì viaghju ! Prima u batteddu. Malatu com’un ghjacaru era statu Nunziu... Andeti vò à tena arrittu nantu à trè pezzi di legni scuzzulati da u ventu è a marighjata !... Avia resu u pocu ch’eddu t’avia in corpu... U batteddu... ? Quandu scaleti da i vostri muntagni, è chì di l’acqua ùn cunnisciti cà un fiumiceddu induva ùn ci hè mancu bisognu di nutà pà francà lu... ! Quissa era stata una prima scuparta. Dopu ghjunti in cuntinenti, ci hè vulsutu à sbrughjà si cù a lingua francesa... Quand’ùn si sà chì u santacroci (è ancu), chì ùn seti bonu cà dì : « Bonjour, Arrivoir, Marci, Sivouplé... », chì solu ùn pudeti tena à menti chì i paroli di a Marsighjesa, hè bedda capiscitoghja chì l’era dificiuli à Nunziu di pudè spiecà si cù u Tinenti, o puru cù l’altri suldati chì ni vinia da a Francia sana, è di i so Culunii... C’erani ancu i neri, i primi ch’eddu vidia, chì in paesi soiu, i neri... Ghjenti di l’isuli luntani, chì mancu ùn si cunnisciani i so nomi… Nunziu ùn sapia mancu più chì fà è chì dì... Ascultava è circava di capiscia. À campa ch’eddi c’erani i cumpagni... L’altri spaisati...

L’aviani “furmatu” una settimana sola à u mistieru di suldatu, è tira avanti !... Subitu in lu trenu pà u fronti chì diciani l’uffizieri, i Corsi erani guerrieri di prima trinca... (fighjuleti à Napuliò !). Allora erani mossi sottu à u soli d’istatina, in a sciappitana austina... Cù a spiranza piatta di vultà prestu... Trè mesi... Ma dici u pruverbiu nustrali : “Chì campa spirendu, mori cachendu...”.

Spirava sempri, longu stu viaghju, di ritruvà i so lochi. Erani accumpulati in i vitturoni di u camin’di farru... Quant’è bistiami... Nunziu scupria lochi novi, culuriti, sottu à u soli d’Aostu, un’ aria pagna di felicità... Com’un sintimu di benistà... Mai, guardendu pà i finestri di i “vagon”, omu pudia pinsà ch’eddu si travirsava un paesi in guerra... Ghjenti à spassu, à tagliu di fiumi (tamanti fiumi !), furesti zeppi, prati grassi, paisoli posti à fiancu di custeri.

Ma più si cuddava ver di u nordu, più s’incattivia u tempu, s’annivulava, si rinfriscava è, à li volti, si vidiani stoli di camiò, di suldati è puru di ghjenti à scappera... Quissi si ricunnisciani chì aviani a so robba nantu à carretti ...

I militari cuddavani, mossi da l’ordini, u duveri, è ancu l’allegria ; l’altri, a ghjenti, si ni fughjiani da i so casi, mossi da u tarrori, puntati da a scimizia. Ma Nunziu ùn la sapia ancora, ciò ch’edda era da veru sta guerra... Trè mesi à u più ... À pinsà la ... Vultà d’Uttrovi, à tempu pà i castagni !

Quandu hè ghjuntu à locu, l’ani fatti cuddà à pedi, ver di u fronti. Da tandu, i canti sò vinuti più rari ; si sintia ancu più spessu u silenziu, zampittatu da u passu grevu di i scarpi stacchittati. Luntanu s’arrabbiava a tunizata, è ancu si vidiani l’accenditi ... Pocu u timpurali ! Si varcavani paesi spupulati, disvitati, è ancu arruvinati ... À mezu à un mari di pantaniccia, induva, à gallu ghjacciani inghjumilati di farraghji, omi ghjimbi è sculuriti, cattivi sonnii d’umanità... 

Toccu à i saetti, s’hè firmata a troppa peregrina di i crucciati. Nunziu à mezu, persu, l’ochji sfarracati, scuprendu l’al di là di u spechju... Un mondu à l’arritrosa ... Rimori di l’ultimu ghjudicamentu, spirioni di lumi cripendu u foscu di un aria avvilinata... Eccu la quì !... Nunziu capì ch’eddu ùn faria micca a so racolta di castagni quist’ annu... Sapia avà, ch’eddu era quì pà pugnà di campà... Salvà si...

Francà si la... A vittoria ? Chì vittoria ? Vincia a disgrazia, sì ! Ùn lascià ghjunghja à Pediniedda... Eccu la… «LA GUERRE... ».

Illustrazioni : Luciano Ceglia, La lettera.

samedi 5 novembre 2016

I tesori d’una literatura : Alessandro Petrignani

Una cronica d'Anghjulu Santu Pietrera


Almenu una volta u mese, vi portu à scuntrà un autore o un’ opera maiò di a literatura corsa. Oghje ciuttemu in u XIXmu seculu è a literatura corsa di spressione taliana cù Alessandro Petrignani. Una cronaca chì ci porta dinù pè issu bellissimu rughjone di a Casinca.

Alessandro Petrignani fù unu di l’autori più appreziati di u so tempu. Natu in A Vinzulasca in lu 1785, l’omu era prumessu à una bella carriera literaria s’è Falcina ùn ne avia micca decisu altrimente. In u 1813, u giovanu Alessandro hè assassinatu, cascatu in una trappula trà Pianellu è Zuani. S’ellu si crede a storia, a so morte hè cagiunata da una litica, ligata à una lascita. Petrignani sparisce à l’età di 28 anni, lachendu un' opera urfagna è manuscritta, chì richjode forse i più belli passi literarii corsi di spressione taliana. Un ghjornu per furtuna, i so puemi sò publicati in un edizione pustuma in lu 1844, esciuta ind’è Fabiani.

Sta publicazione impurtante, salvezza di pettu à u scordu, permette di vede u talentu maiò di u pueta, rendedu li una ghjustizia più chè meritata. E so duie opere maiò, La Pila Rapita è u Testamento di Mamma Catalina, sò veri ghjuvelli burleschi, induve s’intreccianu risa è scherzu. In La Pila Rapita chì conta a storia d’una rivalità paisana spunta l’influenza di La Secchia Rapita di Alessandro Tassoni, puntellu maiò di u puema eroi comicu, allora rifarenza assuluta pè i pueti isulani.

U Testamento di Mamma Catalina hè a più bella prova di s’inversione di significatu, in u duminiu di u dolu. Una tematica chì durerà d’altronde fin’à Anton Sebastiano Lucciardi è u so Testamentu di Mamma Mozza. Quì, Mamma Catalina prima di more lascia qualchì affare à i so paisani. Eccu ne qualchì versu : 

Ad ogni prete 
O pur frate di messa. 
In ricumpensa 
Li sia data e cuncessa 
Una muneta di Spagna 
E nun manchi la prumessa 
E a li chierici e all’abbati 
La metà di quella stessa 

Centu zicchini 
Si dianu a i puveretti 
¨Pe u so suffragiu 
Da esse a questu eletti 
Chi ne anu assai bisognu 
E si trovanu assai stretti 
E perch’abbia lu so effettu 
Longu tempu nun s’aspetti 

U testu palesa sopr’à tuttu a prisenza chjara di a lingua corsa. È si pò ancu pensà chì senza a morte tragica di u so autore, U testamento averia suppiantatu A Dionomachia è u so Serinatu di Scappinu pè diventà u primu testu stampatu in lingua corsa. 

Mentre i preghjudizii di sta corta esistenza, a lascita di Petrignani si sculina ognitantu oghje, è a so maestria era d’altronde ricunnisciuta da i so cuntempuranei. Grande ammiratore di u pueta Petrignani, Salvatore Viale li dedicherà ancu u Canto Ottavo di a so Dionomachia (1817). In quantu à e so cumpusizione religiose, tale e so Lode, sò sempre cantate oghje in a chjesa di A Vinzulasca. Eccu forse a reale orma di so propiu tistamentu.


Illustrazioni : Caspar David Friedrich, Felsenlandschaft im Elbsandsteingebirge, 1823.