samedi 18 mars 2017

Cronichi celtichi

Un' opara in cursu di Jean-François Rosecchi


Prupunimu quì i dui primi ghjorna d'una spidizioni in Irlanda, strattu d'un libru in iscrittura di Jean-François Rosecchi. Induva si parlarà di whisky, di martiriu cristianu, di frenululugia è di transsessuali. Un quaternu di viaghju indu a stravaganza è i falti di mimoria di l'autori ùn poni chè chjamà una seguita.


« Brothers at the zoo » (14/08)

Ghjunti à l’aeruportu di Cork. A gara n’hè di diminsioni mudesta è guasgi biota. Poca ghjenti è un’ imprissioni di cunfortu. Mathias si ni và à fumà fora. Quistiunamentu annant’à u modu di trasportu in raghjoni di u vulumu di i bartachji è di i nosci trè parsoni. Sciddimu a prisenza d’una vittura taxì di bella diminsioni, u sciuffori d’una sissantina d’anni pari sciutu drittu drittu da un ranch di u Texas, porta tamanti patti, i so capeddi sò neri bughji, tinti ben sicura, è scarsi. T’hà dui anneddi maiori à i diti, i so ochji sò turchini è chjari. T’aghju i difficultà à avvizzammi tantu à a so lingua chè à u so accentu ma u tippu hè carcu d’una franca attinzioni par no’. Provi strani di cunvirsazioni à u sughjettu di l’attrazzioni è altri cosi ch’ùn ci voli micca à mancà in Cork, insisti annant’à u parcu zuulogicu chì si trova à pena scantatu da u centru. Dumanda sì no’ semu frateddi, Mathias ed eu, à ciò ch’aghju capitu. Cesaru diciarà più tardi d’avè intesu a sprissioni « Brothers at the zoo ». Allusioni à una canzunaccia ? à un filmu ? à una storia irlandesa ? Forsa à una insulta omossessuali chì ci hè impussibuli di capiscia. Sceddu l’altu d’un bastimentu, una coppula bianca, è dumandu ciò ch’edda hè. U taxì mi rispondi ch’hè « unu spezia di gran magazenu chì i donni ci comprani i cunnarii. Cusì voltani in casa è a riempiini di cunnarii ». Fù u primu indici di bon sensu di quiddu. U sicondu, à u mumentu di falà da a vittura, fù di virificà a pirtinenza di l’indirizzu. L’intrata di u nosciu lughjamentu si situeghja in pienu carrughju ma l’indirizzu indetta una piazza. Ci vulia d’essa in misura di capisciala. Aspittemu à una certa Tarà à u purtonu, quidda ci porta prestu a chjavi. Mi stringhji a mani ma micca à Mathias è nemmancu à Cesaru. Una strinta di mani hè ghjà un grossu sforzu par edda, imagineghju trà mè stessu. L’appartamentu hè abbastanza pulitu.

Semu famiti ma pigliemu u tempu di ghjirandulà nant’à a gran via di u centru chì disegna una curva nant’à u pianu ch’avemu ricuparatu. Porta u nomu di u patronu di u paesi. U locu hè agrievuli, ci spassighjariamu vulinteri i sirati di statina. I femini sò surridenti, senza suffisticazioni. Uni pochi portani quantunca i tacchi alti. Ci ritruvemu in Pembroke Street in u mentri di a noscia avvinta, passemu davanti à l’Imperial Hotel induva vidimu chì i parsoni anziani si tichjani di bistecchi suchjosi. Ci truvemu drintu. Un ripastu famosu. A fatica ci acciacca versu novi ori cù a visioni d’una cionciula à dui toli da no’. Hè à cena cù i soi, parenti, babboni, è suppunimu i so zii. Truvassi in famidda, pà la ghjenti ghjovani, hè una cosa impurtanti da veru. T’avaremu l’occasioni di capisciala mentri quissu viaghjonu. Ripensu à tutti i cumedii ch’eddi facini ind’è no’ à prupositu di a famidda. Quì, parini da veru di vulessi bè. Nuttata abbastanza tribbulata. I vetri sò pochi spissi è i ghjovani Irlandesi monda rimurosi.

« Lei sà dove ci sono le ragazze ? » (15/08)

Matinata di pruminata. A geugrafia urbana si lascia capiscia di megliu in megliu. Tengu à veda a butteca di strumenti chì si trova MacCurtain Street, cù l’intinzioni di cumprà un ghjocu di cordi è a spiranza di buscà una steel guitar à bon pattu. A butteca hè chjuca chjuca, tinuta da un vichjettu. Hè diserta è a cascia pà arrighjistrà hè d’un altru tempu. Ma, in ‘ssu genaru di locu è à a vista d’una reliquia simuli, avemu da veru l’imprissioni di dà i nosci soldi à qualchissia, micca à una sucità. Compru pà ottu èuro i Daddario. Ci prisintemu cù Mathias à u scagnu di l’agenzia chì ci affitta l’appartamentu pà rigulà l’integralità di ciò chì no’ duvemu. A ghjuvanetta hè agrievuli à fighjulà. Rifalemu versu MacCurtain Street, ci aviu rimarcatu una via perpendicularia à u carrughju cù, in fondu, una terrazza supranata da una piccula cantuniccia da qualissa falava un bellu filu d’acqua. Quissu duvia passà in seguita sott’à a via, po’ sott’à u carrughju, par finiscia u so traghjettu in a vadina Lee. Duvia essa, tempi fà, un riu più largu falendu da a Saint Patrick Hill. T’avemu una voglia di whisky. U servori dici ch’eddu ci hà da invià à qualchissia. Una ghjuvanetta bionda si prisenta : « Eti dumandatu a carta di i whiskies, socu eu ! » dici, com’è una fatuchja etilica. Pigliu un Red breast è Mathias un Connemara-smoked. Gran piaceri di truvassi quì. Cesaru ci righjunghji. I nosci discussioni voddini in ghjiru à l’elezzioni in Corsica, l’allianzi, i tradimenti, ecc. Torra un custattu di disgustu. Pò dassi ch’hè bestiu di parlà di tuttu st’affari sott’à una piccula piscia, indu i fati ci portani i whiskies parfumati ma, pà ùn falla micca, ci saria vulsutu di lacacci no’ stessi in casa. Inveci ci semu ghjustappuntu, com’è a scrivia credu Montaigne, purtati cù noscu.

Pigliemu a dirizzioni versu a gara stradali pà truvà u locu da duva no’ emu da parta pà Galway. Mathias credi prima d’idintificà una puttana, po’ credi d’induvinà chì ‘ssa puttana hè un transessuali è, quandu a (o u) vedi cuddà in u carru pà Dublin, accerta ch’idda scambia di cità dopu ad avè toccu u so lottu di clienti. Ci hè unu spezia di sex shop à qualchì dicina di metri di a gara stradali, in l’altu di u carrughju Oliver Plunket. Dopu ad avè fattu appena nincu è nancu, Mathias è Cesaru dicidini d’andacci. Fermu fora annant’à u marchjapedi. L’accolta hè ghjacciata da unu impiicatu di culori, mi cuntarà Cesaru beddu dopu. Quistu quì circa d’ottena l’infurmazioni sputriti cuncirnendu un ipoteticu quartieri rossu in Cork mentri chì Mathias sbulica in i parastasgi di godi è di rivisti carchi à pulvariccia. Cesaru avaria postu a quistioni in Sanaà o in Ryad chì a risposta fussi stata a stessa : ùn esisti micca. L’impiicatu ùn tinia chjaramenti micca à vedali tricà troppu in a so butteca, ùn risposi micca francamenti à Cesaru. Paria ancu intardittu è uffesu. Ma saparà o mancu in chì tippu di stabilimentu ch’eddu travaglia ? Si cridarà cunsiglieri à a Casa Bianca ? Surtindu, Cesaru pruponi un’ ipotesi intarissanti : ci avarà presu pà flicchi. « Flicchi d’Interpol tandu, risposi eu, à senta i vosci accenti ». Mathias mi discrivi i rivisti chì dataiani certamenti di u seculu scorsu, di l’età preinternetica. Mi dicu chì di battasi i seghi cù ‘ssu genaru di publicazioni in 2015 custituisci forsa, non solu una dimustrazioni d’autosufficenza affittiva eroica, ma dinò un gestu di i più snobbi ch’eddu sia. Finalmenti, a moda di u vintage devi avè ancu i so limiti.

Arrestu in un pub chì porta u nomu di u carrughju : l’Oliver Plunket. Un accessu wi-fi permetti di stancià a noscia curiosità annant’à l’identità di u parsunaghju. Imparemu u sant’omu ch’eddu era è qualissu fù u suppliziu trimendu ch’eddu cunniscì, in seguita d’una diffamazioni. Quissa ramenta à u spiritu di Cesaracciu una altra morti infamanti, quidda d’una certa Claudine de Culam. Prima martira di a causa animali. Un sicondu whisky par mè, dui bieri pà Mathias è Cesaru. I dulori à u corpu sò di più in più pinibuli, ùn cissarani chè dopu ad avè lacatu Galway, dui ghjorni dopu. Avemu dicisu d’un locu par fà cena. L’azardu ci porta versu u solu risturanti talianu di a cità, un talianu vulendusi « di standing ». Intrimu. U capu di sala ci stringhji a mani è, senza ch’avissimu prununciatu a minima parolla, ci parla subbitu in talianu. I nosci tenci ci tradiscini. Sarà d’altrondi monda quistioni, mentri ‘ssu ripastu, di frenulugia, d’antrupumetria è di i corrilazioni dubbitosi trà l’usi è i tippi fisichi. U prublemu – beddu più impurtanti chè ‘ssi cunsidarazioni lombrosiani – di a prisenza di puttani in a cità di Cork cuntinuveghja à spirità a cunvirsazioni. Si trova chì u servori chì ci piglia in carica hè un Sardu, veni d’Olbia. « Siamo vicini », dici tuttu cuntenti. È postu ch’avali semu vicini, Mathias ni prufitta par ponali a stessa quistioni chè quissa posta da Cesaru à l’impiicatu di culori uni pochi d’ori nanzi. Semu u calvariu di l’immigrati di ‘ssu paesi. U ghjovanu servori hè finu, bellu è raffinatu. Custituimu, à mezu à i Celti chì occupani guasgi a tutalità di i toli di u stabilimentu, com’è un pezzu di tarra galluresa prughjittatu quì da ùn so’ chì magia bughjicosa. Sarà forsa pricisamenti ciò chì quiddu picculu servori si duvia dì, immigratu in Cork ghjustappuntu pà ùn avè più nienti à scumparta cù i tippi chì li dumandani, in ciò ch’hè par eddu un infettu sabbiru di i campagni sardi, induva hè pussibuli di truvà da copra. Ùn emu mancu tantu capitu a risposta ch’eddu feci à a dumanda di Mathias.

samedi 11 mars 2017

Mimoria

Una nuvella di Sergi Pamiés


Paulu Desanti ci avia prupostu ghjà da un pezzu di metta in linea 'ssa nuvella tradutta da iddu è scritta da Sergi Pamiés. A prupunimu oghji, in virsioni intigrali, è cuntenti di favvi sparta a fantasmaguria, guasgi borgesiana, di u scrivanu catalanu.


In sta cità, ci hè un vechju chì affetta i so ricorda. A bon pattu, rigala in carrughju i passati di una vita più o menu tribbulata. Pà quattru solda, vi pudeti scumparta u ricordu di una notti in Bombay ed arricchiscia un passatu ind'eddi s'infilani, assistati è bè, i sciaminè è l'impicci cronologichi.
In quant'è à mè, l'aghju affiffatu un viaghju à traversu i terri d'Africa, ed un dopumeziornu di piaghja incù un pueta russiu. U dopumeziornu, u m'hà datu di rigalu, incù a scusa ch'è u pueta a si pigliaria mali s'eddu sapissi ch'è no ci aghjuvemu di a so mimoria.
Teni dinò ricorda di guerri è d'esilii. Di gari da dundi, da un vagonu di terza classa, si ni scappa a spirenza. Ma quisti, ùn l'affetta ch'è à un vicinanti, cundannatu à fà sbattulà incun urgogliu i so tristezzi, finti o frusteri. Chì, com'eddu dici u vechju, ci ni devi essa pà tutti, s’è no vulemu ch'eddu viaghji u cumerciu.

A prima sittimana, era tranquillu l'ambiu. Affittà ricorda hè piuttostu affari di magia ed, à la ghjenti, ùn li piaci à perda u mannaruculu. No, i ghjovani, veniami à nasittà i so scuparti, senza arrisicacci parò à fanni l'assaghju. Parlavami, puniami chistioni, scupriami cità è nomi esotichi da ogni banda, sfarenti. Uni pochi, i più stumacuti, arrubavani da quinci è da culandi, da pagassi un ricordu. Dopu, u ci cuntavani, è tandu ci tuccava à no dinò ad arrubà pà cumprassilu. Mai ùn aghju vistu à a muraglia di China, eppuri oghji mi n'invengu. Mai ùn aghju cunnisciutu donni, ma tengu in menti i curvi di un corpu foscu, ed una dolci sinsazioni ghjacciata hè sempri ficcata in a chjozza di u me coddu. Senza essaci andatu, aghju cunnisciutu à Pecchinu, Lisbona ed Adelaida.

Com'è sempri tandu, ghjenti mossi da altri intinzioni ùn stetini tantu ad attraghja. Vuliani scatuliscia a sosula sicreta, fà cumerciu o ancu cumprà ad u vechju l'esclusività di a so mimoria, da spachjalla in fasciculi sittimanali. Ad ingannallu, ùn ci sbucchetini. Li tuccheti à riparta scunfitti è bè. U vechju acriscisti a so buttega è cuntinueti ad affittà storii di sempri.

Vulteti quà à spessu à spessu. Ricattavu vetru, cartonu, vechji panni da accoglia u soldu chì pagaria u me viziu. Attempu ch'e a pudiu, m'affaccavu à u locu è chjachjaravu incù u vechju, in modu ch'e mi purtavu una storia ogni notti. Aviu dinò presu l'abitudina d'aiutallu. Li ci vulia un beddu pezzu da metta in ordini i minuzi, i paisaghji, i parsunaghji, è passavami i nuttati à sceglia i ricorda, à classificalli sicondu à a razza è i loca. Inghjuvania, u vechju. A l'intalprita, a si piantava è cummintava l’adori, i paroli, i liturgii di chì ùn avia ancu fattu l'applausu, sighi pudori, sighi vargogna. Cuntimplavu u ghjocu, stoltu pà a forza di ogni stalbatoghju. Nudda ùn m'incappava. Mi lacavu ammuddiscia pà u cuntrastu, finu ad essani ringuarsciatu, finch'è l'assurdità di l'ordinu cutidianu sighi suppressu. Mi facia parlà ed ascultava, incù un'aria di suspresa, a me virsioni di i fatti, è pò ridia à sbiddichera, a bocca aparta com'è un celu.

Un ghjornu, versu l'attrachjata, ghjintristi una donna bionda, incù calcosa di signurili. Vulia milli ricorda. Ùn a s'aspittava micca, u vechju, è si scuseti, fendu valè ch'è, in casa soia, ùn era l'usu di sbarazzassi di tanti ricorda à tempu. A donna li rigaleti centu biglietti da purtalli, centu altri da ristituisciali. U vechju esiteti. Mi fighjuleti com'è calchidunu chì sà ch'eddu hè pà sbagliassi, ma chì ùn a pò schisà micca.
Priparetimi u lottu, à spiccera à spiccera è silinziosi. Quand'è a bionda surtisti, ci ni stessimi muti, l'ochja fissati annantu à u pacchettu di solda chì ghjaciani annantu à u bancu. Eru com'è toccu da una scarica.

I ghjurnati dopu funi tristi assà. Parlava pocu u vechju. Veni à di : nienti. S'arricurdava à l'isbaragliu di una manatta di sittimani senza intaressi, ed altru nudda. Pruveti ad aiutallu. Li purtavu i ghjurnali, una sporta di frutta. Li lighjiu i nutizii ad alta boci è li parlavu di i femini di u carrughju chì u vuliani cunnoscia. Abbaraculava I'ochja è dumandava quantu ghjorna mancavani nanzi chì a bionda li rindissi a so pruvista di mimoria.

Ma ùn i rindisti micca. È quand'e mi missi à a so ricerca, altru ùn scupristi ch'è un indirizzu di fantasia è dui nomi chì sunavani bè, ma chi erani falzi. Mentri ch'e vultavu ad a buttega, eru frasturnatu da l'idea d'appalisà a virità ad u vechju. Ma ùn c'era. A porta era aparta ed i ghjurnali si truvavani annantu à u bancu, incù a sporta di frutta. Surtisti com'è un tontu. Chiriu ad ugnunu s'eddu s'era vistu, ma i rari chì vuliani rispondami pinsavani ch'è affittà u passatu era una spurcaria trimenda.

Un ghjovanu neru m'indittò ch'e u pudiu truvà versu u fiuminali, vicinu à u molu. Di fattu, c'era. Fighjulava u mari luntanu com'è s'eddu aspittava calcosa chì saria longu à succeda. Ùn poti atttippà una parola. Vultetimi à pedi. Unu di i so clienti u saluteti, ma eddu ùn u ricunniscisti. Ghjunti in casa, li paliseti tuttu è li ghjureti ch'è no circariami a bionda, puru s’è no ci pirdiami vita è saluta. S'addurminteti, parsuasu ch'è no a ritruvariami. Eiu, tantu ùn ci cridiu.

U lindumani, andetimi à u cummissariatu da dichjarà l'arrubera.
L'ufficiali chì ci accuglisti principieti pà pigliassila da in altu, ma a prisenza di u vechju cumpiisti pà imponanili, è a so attitudina cambieti. Detti l'ordini di fà un'affaccata in i carrughji usuali, è ci prigheti d'aspittà a so chjama.
A femina, a truvetini trè ghjorna dopu. Campava annantu à u scogliu incù un danesu, traffichenti di cuccaina, armatu da capu à pedi. A pulizza avia accampatu a casa ed aspittava l'ordini di u cummissariu.
Fumi subitu sopra piazza. U vechju scunghjureti l'ufficiali di lacà viva a femina, da tantu ch'eddu timia di perda i so ricorda.
Ùn aghju ch'è quissi, dissi.
U cummissariu u fighjuleti com'è calchidunu chì fideghja un mignoculu, incù unu sguardu chì tinia à tempu di u schiviziu, à tempu di l'intaressu.

Annantu à u scogliu, un giganti vistutu di neru, à megafonu in manu, briunava di ghjescia, bracci pisati. S'eddi si rindiani senza altru, ùn ci saria micca raprisaglia, ed a cundanna saria allighjirita. Ùn si sintisti un zittu ed a porta infini s'apristi. Ghjiscisti u danesu ed u giganti urdineti di sparà. Sparetini. Ghjiscisti a femina, a so borsa in manu. U giganti urdineti torra. Sparetini torra. Liccheti di trè baddi in corpu ed una, murtali, in fronti. Nanzi ch'è di cascà, ghjitteti a borsa in mari ed i ricorda si sparguglietini, com'è una piuvita pretta di confetti. Si missi à corra u vechju. M'arricordu più o menu di a boci di u cummissariu, briunendu da ch'è calchissia u tinissi. È di u vechju, di pettu à l'onda, natendu à currenti cuntrariu, pigliendu da a mani dritta un dopu meziornu di soli in Marakesh, un nulu di fumaccia in a retina, è di u so stridu salvaticu è surracutu sopra à l'acqua di u portu. È di u corpu di a femina : mortu. È di u sguardu : biotu.


Ricacciatu da "t'hauria da caure la cora de vergonya",  éditions Jacqueline Chambon, 1998

vendredi 3 mars 2017

Prighjuneri (2/2)

Una nuvella di Marcu Biancarelli


Una volta chì a scola era chjusa, socu andatu à pusà in caffè par veda sì Amandula ùn passaia micca in paesu - vocu sempri à pusà in caffè par veda sì Amandula passa... Com’è ugni volta m’hè stata un suppliziu d’ùn so quantu ori. A parsona finisci par avvizzassi à u so suppliziu, finisciaria guasgi par vulè bè a so prighjoni. In tutti casi, finisci sempri par truvà un sensu à i spassighjati di l’altri prighjuneri. Un cumpagnu briacu m’hà dittu un ghjornu - manera di parlà, eramu di notti - ch’iddu ùn era mai partitu parchì ùn c’era chè quì ch’iddu pudia spona a so suffrenza, scuntrà da veru un ecu à i so lagna. Ci hè da creda chì finalamenti hè u nosciu piaceri. Truvemu un piaceri assulutu à lacacci imprighjunà quì spachjendu a noscia suffrenza à l’unu è à l’altru. Iè, ci sarà un sensu cullittivu di a suffrenza, un’ armunia cullittiva di i piaceri masuscisti. Ci sarà par tutti u stessu bisognu di bia i lacrimi di a prissioni è di a midiucrità. Ancu i nosci numici parini di bia à a stessa funtana. Ni voddu par prova ‘ssu ghjocu chì cunsisti à ùn salutassi micca, un ghjocu chì pari ammaistratu da tutti i zucchi chì pupulighjani ‘ssa piazza.

Aspittendu à Amandula, com’è sì no’ t’avissimu da veru un rendez-vous, mi socu avvistu beddu à spissu ch’iddu mi ci vulia à fà attinzioni d’ùn istringhja micca a mani à quali ghje’ ùn voddu micca. Falendu in carrughju, mi ci voli à evità di dì troppu bonghjornu. Chì quiddu chì hà da dì bonghjornu à tutti hè un debbuli o un simpliciottu. Subratuttu chì à spissu l’aienti ùn arrispondini micca. Si faci un gestu cù u capu, o un surrisu, è l’altru ghjira a tencia, faci neci di nudda, u so visu si chjudi di manera supiriori. Dopu quiddu chì hà lampatu u bonghjornu ferma com’è u Vacchesu, à bertuli in manu, ferma mali è li stà bè, ùn hà chè à sapella. Unu chì ùn arrispondi micca è seti mali pà a ghjurnata. Certi t’ani i so raghjoni pà ùn arrisponda, ma ci hè talmenti stodii in ‘ssu paesu chì à a fini ci ni smintichemu, di i raghjoni. Và bè pà u me anzianu sociaru, o u maritu di a me anziana moglia, cun quisti ùn ci hè più nienti à dì, è a firita hè prufunda da i dui canta. Cun quisti ùn ci salutemu micca, ci scruchjemu senza mancu più vedaci, di manera guasgi naturali. O allora sapemu chì no’ semu rispittivamenti i primi in a iirarchia ch’ùn si devini micca salutà. Ancu più, d’ignuracci mutualmenti hè una manera d’intarrà u passatu, di circà di fà creda à l’altri ch’iddu ùn ci hè mai statu nè matrimoniu nè ingannu, nè spiccanza nè suffrenza. Ùn si hè passatu nudda, nò, è u prima chì palisaria un iniziu di ripintimentu, una mità di bonghjornu, faria beddu più chè perda a faccia, scitaria tuttu ‘ssu passatu chì nimu voli più mintuvà. Ma certi volti i raghjoni sò più scuri, menu fundii. Tandu ci hè u priculu da veru, l’umiliazioni risica d’essa u à cantu ‘llu smenticu. Sapemu, iè, sapemu cun quali ci voli d’essa indiffarenti, ma puri accadi d’essa suspresu, o a situazioni faci chì vo diti bonghjornu di manera guasgi miccanica, senza rifletta, senza pinsà à i raghjoni, parchì a testa di l’abruttitu chì vo ùn pudeti pata vi hè stata ancu familieri, un parenti allargatu ch’ùn mireta mancu a corda, un cumpagnu di scola guasgi sminticatu cun quali vi battiati sempri, o un paisanu appena idintificatu maritatu oghji cù una donna chì vo eti cupartu un ghjornu. Cun quisti a putenza di i raghjoni pò essa sfassata da u tempu. È rabbia ! Seti cascatu in a trappula è u tippu vi pianta quì è firmeti com’è u biccazzu, cù a voscia vargugna è u vosciu odiu cuntinutu, chì ùn lu pudeti mancu richjappà è dilli : "Oh ! Me omu ! Parchì ùn m’arrispondi micca ? Sciappati ùn ha’ ma presu ?" Ùn la pudeti micca fà parchì ùn lu duviati mai salutà senza sponavi à a so indiffarenza, parchì duviati cunnoscia ‘ssi raghjoni chì vi rivoltani avali chjaramenti à u spiritu. Seti in tortu, pienamenti, è ùn mancaria più par aghjunghja à a voscia umiliazioni chè in subrapiù vi piddessiti una rivista par avellu scuzzulatu di manera gratisi. 

U peghju hè quand’ì dui ch’ùn si devini micca salutà, parchì i raghjoni stavolta sò veramenti sedii - ma ugnunu u so sediu - si mettini à salutassi tremindui, ch’iddi cascani à tempu in a trappula. Tandu ugni prutagunistu si dici : "Mi saluta par muscià ch’iddu ùn hà micca a paura di mè, mi voli metta a prissioni, mi rilancia. Ma a ddi mettu anch’eu a prissioni ! Ha’ vistu com’e’ l’aghju dittu bonghjornu ?!" U lindumani i dui stessi, pà ricunquistà l’onori persu di a vighjilia, s’ani da ignurà dinò com’è sì mai nimu fussi cascatu in a trappula, è i dui s’ani da dì : "ha’ vistu, ùn l’aghju micca dittu bonghjornu... hè statu suspresu. Si vidia ch’iddu era suspresu. T’hà a paura avali... hè iddu chì t’hà a paura... o socu eu... nò, hè statu suspresu, t’hà a prissioni". È a prissioni missa pari u scopu di ‘ssu ghjocu scimitu. Mettasi a prissioni, sfucassi da a prissioni. Ma eu, chì vo’ a sappiati par sempri, ghjocu mali. Ùn hè micca ch’e’ ùn socu micca capaci di metta a prissioni à calchì ad unu, chì ghjeu ùn sighi bonu à ghjirà u capu pà rifusà un salutu, nò, quissa a socu fà è a facciu o menu vinti volti in a ghjurnata. Nò, hè chì ghjeu ùn ghjocu micca cù i stessi reguli chè l’altri. Comu dì ? Ghjocu simpliciamenti par urgogliu, o parchì m’annoiu, o allora ancu parchì ghje’ socu troppu tranchju par intigrà tutti i reguli di u ghjocu, o ancu certi volti ùn dicu micca bonghjornu cussì, senza raghjoni, parchì ghje’ mi sentu cumplittamenti supiriori à l’abruttitu chì mi hà salutatu, par ùn avellu micca à mezi peda. Più suventi, ùn salutu micca parchì ghje’ socu in unu statu cumplittamenti vighjitativu, socu assentu, acciaccatu da i mura di a me prighjoni è postu à pusà à a tarrazza di ‘ssu caffè par abitudina, parchì hè a posta bona par veda passà, in casu mai, à Amandula. È po’, subratuttu, mi pari d’ùn risentala micca da veru, a prissioni missa. Ùn parlu micca di a prissioni ambienti, quissa mi tumba, o allora ùn sariu micca un prighjuneri, ma dicu a prissioni ricircata, data, quidda chì faci bulà un risicu d’affruntamentu fisicu. T’aghju, com’è tuttu u mondu, a paura di piddammi una concia in piazza publica, è d’essa dopu ubligatu d’andà à salutà u me boia calendu u capu in signu di suttimissioni, com’iddi a facini tanti, ma ‘ssa paura quì laca a piazza à u sintimu ch’e’ t’aghju d’essa beddu più priculosu ch’è quiddu chì mi pudaria minà. À spissu mi dumandu ancu s’è ùn l’aspittariu micca una sciappata in piazza publica, par essa guasgi ubligatu di scatinà i forzi cuntinuti di a rabbia è di u rincori, è annigà tuttu st’affari, tuttu st’annoiu in una vindetta sangunosa. Hè da monda chì ghje’ socu chì a vindetta mi faci trimulà, ch’idda currispondi à l’idea ch’e’ mi facciu di a ghjustizia. Ghjeu ùn curgu micca com’è certi impressu à una paci ‘lli bravi, ùn dicu micca ch’iddu ci voli à pona i pistoli. Quand’e’ ni vicu dui chì s’imbuffani à cazzotti ùn mi mettu micca à mezu par appacià. Sì la facini, hè chì n’ani bisognu, d’imbuffassi u capu. È po’, hè una prighjoni, i conti ùn s’arrigulighjani micca davanti à u ghjudici, in i prighjoni. Quiddi ch’ùn pensani micca com’è mè è ch’ùn si credini micca prighjuneri quì ùn ani chè ad apra l’ochja o à ùn vutà più, chì infini ci voli d’arristà, hè bè u votu di millai d’abruttiti chì hà fattu di ‘ssu paesu una prighjoni. Tumbani un prifetta è falani à quaranta milla in carrughju à chera a paci. Dui ghjorna dopu i quaranta milla vani à vutà com’è un omu solu pà a ignuranza è a bistialità, i dui tituli di u sistemu chì permetti di tumbà i prifetta. Dopu sciaccamanighjani quand’iddi si piddani in faccia un’ uparazioni mani puliti ch’ùn hà par iscopu chè di ridrizzalli tutti quant’iddi sò ; tutti torti, tutti da ridrizzà, è sò talmenti dumati in u so spiritu di liccaculu di putenti ch’iddi ùn s’avvidini mancu chì pichjendu annantu ad iddi si circa solu di rinfurzà i muraddi di a prighjoni chì i riteni, si circa solu d’assicurà par sempri a putenza è a fidelità di i vardiani chì i survegliani quand’iddi vani à vutà. Mani puliti ? Manipulati, sì. Allora ch’iddi aprani bè l’ochja è ch’iddi mi lachini tortu com’ì ghje’ socu. Ùn aspettu à nimu pà ridrizzammi, eu. So tortu è ni so fieru, parchì tortu chì ghje’ socu, socu libaru. Libaru in una prighjoni, ma libaru listessi. A prissioni l’accettu parchì ùn aspettu micca l’affaccata d’un libaratori, parchì ùn leccu u culu à nimu è ch’ùn votu par nimu, è quand’e’ ùn vi salutu micca, nimu mi hà da furzà à falla. In ‘ssa prighjoni semu uni pochi di numari cuntabilizati nantu à i listi di rinforzu di i vardiani. A mè detimi u numaru 6 com’è in ‘ssu filmu inglesu è lachetimi strutturammi u capu cù a me prissioni è l’annoiu chì no’ c’emu custruitu quì. Ci emu da metta par subra i quaranta morti à l’annu chì no’ ci strascinemu quì è ghjudicà chì tutti i tiradori si poni bulià in u stessu saccu di disonori ? Ma eu mi sentu di tumbà un omu. Tumbà à nomu di a virtù, tumbà sapendu chì i mura di i prighjoni cascani à spissu in u sangu. Tumbani quaranta omini à l’annu è ci impidisci di dorma... Dui seculi fà ni tumbaiani setticentu, à l’annu, è durmiani. Criditi ch’erani più crudi chè vo ? Più bestii ? Ùn aviani micca sintimenti ? Ùn suffriani micca di i stessi dulori ? Ùn purtaiani micca i stessi doli ? Erani omini anch’iddi chì vo’ sappiati. Ma senza vulè rigrittà i tempi passati chì mi primurighjani d’altrondi pocu, credu ch’iddi ùn erani quì pà rinfurzà u puteri di nimu. Ùn erani micca numari, iddi, ed hè pò dassi par quissa ch’iddi sparaiani. Parchì ùn sapiani micca cuntà, o allora t’aviani pò dassi una grandi idea di ciò ch’iddi valiani, iddi, ùn liccaiani u culu di nimu, è quand’iddi erani à quaranta milla, ùn era micca pà dumandà u rinforzu di i muraddi di a so prighjò, era par mora com’è ghjacari annantu à calchì ponti, battindusi, virsendu u sangu, à nomu di a virtù è di a libartà. Ancu assà ch’iddi c’erani i narpii, tr’è iddi, ancu assà ch’iddi c’erani i latri, i vigliacchi, l’assassini, i tonti è i debbuli. Ùn s’agisci micca di dì ch’iddi erani eroi, erani omini. Ma s’iddu ci vulia, sapiani mora, è sapiani tumbà, è sapiani fughja, è sapiani vultà, ricummincià, taddà uni pochi di canneddi è spariscia in i furesti. Hè quissa a vita. L’omini ùn si tumbani micca chè in i filmi americani, si tumbani da veru. I suciità senza viulenza ùn esistini micca, merè, è ci vurrà ancu un pocu di viulenza par pudè misurà u prezzu di a paci. A virtù ci voli a cunquistalla, è sapè chì nocenti ùn ci n’hè micca. Oghji par pudè fà manghjà una famidda di funziunarii, ci voli à metta cintunari di SDF in carrughju. À u funziunariu, quissa, ùn l’impidisci micca di tichjassi, è quand’iddu vota pà i maghjali chì mantenini u sistemu, credi d’essa nucenti ? Nò, t’emu tutti i mani brutti. A viulenza, ancu assà ch’iddu ci ni voli. Quand’ì l’Arabuchji di i zoni ‘lli cità mettini u focu à u carrughju, vo mughjariati basta à a viulenza, inveci chì à mè, mi metti un cazzu trattu tamantu, a so viulenza. Ghje’ quand’e’ vicu l’omini chì circani di sciappà i muraddi ‘lli so prighjoni, risentu ancu una forma di rispettu, parchì ghje’ mi sentu incapaci di dalli una mani. A viulenza... a viulenza... D’accordu ch’idda faci mali, d’accordu ùn faci piaceri à nimu di leghja i noma di ‘ssi disgraziati in i ghjurnala, ma hè troppu faciuli di briunà cù i luba. Hè a vita chì faci mali, è unu hà dittu chì a vera suffrenza era ghjà di nascia. Briunà... voddu bè, ghjeu, ma à ugni brionu hè a catena di i vardiani di a prighjò chì si ristringhji un pocu di più. È l’idea di sbiutalli dui cartuccia in capu, à i vardiani, ùn vi hè mai vinuta à vo’ ? À mè sì. È mi pari chì a sibbula sighi quì. Partindu da ‘ssu affari, ugnunu pò duvintà una sibbula. Partindu da u fattu chì no’ semu in una prighjoni, ugni vardianu, ugni prighjuneri pò duvintà un numicu. Quand’iddu si vivi in un paesu dund’iddu ci voli à rifusà u salutu vinti volti in a ghjurnata, vi pari ch’iddu ùn ci volghi micca ad essa appena viulenti ? Quand’iddu si sà chì ‘ssu paesu interu si pò infiarà, ùn viditi micca un’ utilità à fà risenta à u numicu putinziali chì vo’ t’eti a cirtitudina di pudelli dà a morti ? Quand’iddu si sà ch’iddi vi brusgiariani in piazza pà a logica mercantili di luddu è austu, ùn criditi micca ch’iddu ci sighi quantunca un intaressu à essa priculosu ? Criditi da veru chì a parsona si prumenghi in i prighjoni fendu u basgiamani à tutti l’altri ditinuti ? È dalli u so culu in subrapiù, nò, di i volti ? 

È po’ v’aghju da dì, parlà cù a boci di i me vardiani, quissa ùn la possu fà. Saraghju un criminali sì ghje’ socu chì i me vardiani sò cù u bon drittu. Di tutta manera qual’hè chì hà difinitu ciò ch’iddu era u bon drittu ? Ghje’ vi parlu di virtù dipoi un’ ora, ciò ch’ùn voli micca dì chì a virtù scantessi u viziu, à u cuntrariu, mi pari chì Blaise Pascal avaria scrittu chì a virtù ùn hè mai par ugnunu chè a simplicia maistria è a cunniscenza assuluta di tutti i so vizii, o allora circaremu un sensu più anzianu, più latinu, di a virtù, è com’è Machiavelli ci vidaremu una forma di virilità, di forza. Iè, parlaraghju di quissa, è musciaraghju à u numicu ch’ùn mi voli micca stringhja a mani com’ì ghjeu u possu pulsà cù u surrisu, li musciaraghju quant’idda vali pocu, par mè, a so vita.


Amandula veni di passà. Era à u bracciu di ‘ssu tontu di Petru Paulu - Petru Paulu ùn hè micca un nomu... Ma hè nurmali, sò di i stessi anni, scoprini a vita tremindui, ni sò à i primi futtiti, à l’appiattu in calchì machjonu accantu à u liceu. Li vurriu dì : "prufittetini, prufittetini bè nanzi chì tuttu schiattessi". Chì un ghjornu tuttu hà da schiattà, a so passioni, u so amori, è ancu u disideriu di a peddi di l’altru. L’anni, prestu, vinarani à sciappà ‘ssa rilazioni ch’iddi credini eterna, i quistioni si stallarani in ciò ch’iddi volini stabilitu par mai, è a culpabilità, u sintimu di culpabilità sarà l’ultimu vilenu di st’annati di filicità. Iè, li vulariu dì di prufittanni, o allora diciariu à Amandula : "Chì faci cù stu ghjuvanottu ? Hè sempri scatinatu à a scola è si perdi in i so illusioni, i so falsi verità. So sicuru ch’iddu ùn hè mancu bonu à copra. Ùn la vidi quant’iddu hè svaculitu ? Hè tontu in tuttu, hè ! Nò, à tè ti ci voli un omu, un veru. Voddu dì unu chì hà ghjà viaghjatu, unu chì hà vistu u mondu. Chì hà vulsutu bè è chì hà ghjà suffertu. Ben intesa, ùn saria micca par sempri, ma u tempu chì tù saristi cun iddu, o menu, impararisti à inizià senza sbagli u parcursu, impararisti à fà l’amori è à rilativizà, saristi più forti, più libara. Ti ci vurria à calchì ad unu chì ti lachessi insaccà a spirienza chì ti ci voli, ma à tempu ti spiicaria i cosi. Di chì discutti cù i to cumpagni di scola ? A più parti ùn si sò ancu staccati da a so mamma, t’ani sempri i mucichi à u nasu. Tù se più astuta, mireti meddu, mireti di sapenni di più, parchì tù t’ha’ a capacità d’intigrà i cosi, di capilli, è di ridà un ghjornu à un omu tuttu ciò chì tù avarè imparatu, parchì un ghjornu ci sarà un omu, sarà iddu, u mireti. Ùn mireti micca d’attardatti in ‘ssu tarrenu verghjini, cù ‘ssu ghjovanu chì ti parla di Rimbaud o chì ti mintuvighja à Jim Morrison. Nò, tù devi sapè nanzi di cummincià chì tù se una donna, se a noscia cundanna, bedda più intilligenti chè tutti l’omini chì tù scuntrarè. A sa’ ciò ch’iddu dicia Dostoievski ? Dicia chì l’omu hè un turziunariu, ma a donna, idda, hè un boia. Ti vurristi fà spinghja da ‘ssu Petru Paulu inveci di spannatti è d’avè ‘ssa forza ? Tù rifusaristi ‘ssu distinu, quand’ì tuttu in tè moscia a forza, a capacità, l’eccezzioni ? A me cara Amandula, virtù n’ha’ più chè mè, è ùn socu mai chè un ponti, un locu di passaghju, un’ apartura debbuli versu a to spannera. Aiò, lacalu andà, stu fuddettu, chì dumani à l’alba piddarè u to bolu, è iddu sarà spintu". Cussì li parlariu, à Amandula, è sciappariu u so sonniu dulci è tuntinu, sfassariu a fiara debbuli in l’ochja di Petru Paulu, è sariu un dimoniu neru. Suddisfattu, mi rifughjariu daretu à u me surrisu sfacciatu, u me surrisu di topu, filicitendumi d’avè vistu triunfà a prighjoni una volta di più. O triunfariu eu d’avè distruttu ciò chì nascia, micca solu par via di a me sola gattivezza, ma par dammi l’idea chì, malgradi sti muraddi, possu firmà immobili è triunfenti, possu agiscia contru à u non sensu di l’illusioni niscentri senza mancu pisà un ditu. 

Ma, ùn fà nudda, par annoiu, o par lacalli una scianza. O creda chì Petru Paulu socu eu. Iè, socu eu Petru Paulu. Socu ghjovanu, socu un focu, u paesu ùn mi hà ancu imprighjunatu, ùn socu ancu u numaru 6, ùn socu ancu ‘ssu prufissori senza fedi è nemenu ‘ssu scrittori dialettali richjusu in un "righjulettu" scemu, par pruteghjasi d’un littori eventuali, ùn socu ancu inchjuvatu in a midiucrità è l’inutilità a più assuluta. Socu ‘ssu focu scatinatu chì curri impressu à a vita, ‘ssu ghjovanu scrittori ch’ùn sà ancu ch’iddu ùn hà micca talentu, parlu di studià, di veda u mondu, ùn aghju ancu dicisu d’ùn parta micca, è ùn aghju micca abbandunatu a pintura. Socu Petru Paulu, è Amandula mi fighjola cù tinnarezza. Ùn sà micca s’idda mi voli bè o nò, è di tutta manera ùn hà micca imparatu à vulè bè à altr’ affari chè mè. Socu u centru di u so mondu, a credu, socu tuttu ciò chì l’abbisogna, è nienti pudaria imbrutta o sfassà ‘ssu mondu quì. Ch’idda esista una prighjoni ? Ùn la sapemu mancu. Ùn la vulemu micca sapè. T’emu una forza !

Amandula hè passata. Petru Paulu m’hà fattu un gestu cù a mani senza affizzioni particulari, com’è par ubligazioni. Amandula, idda, m’hà surrisu, ma era un surrisu stranu, voddu dì guasgi inchietu. Mi surridia, è mi si hè parsu ch’idda mi intarrugaia. Paria di dumandassi s’idda mi cunniscia ghjà, micca com’è u so prufissori, ma com’è s’idda avissi dighjà vissutu sta scena in un’ antra vita, ma com’è sì una rilazioni particulari era ghjà esistuta tr’è no. In u so sguardu aghju capitu ch’idda si punia sta quistioni, ch’idda circaia d’induvinà parchì l’eru cussì familieri. O aghju sunniatu. Si hè ghjirata versu Petru Paulu, timica, è l’hà presu a mani, ma si sò lintati guasgi cussì prestu. I so mani si sò strinti, è deci sicondi dopu, com’è par ùn tradisciasi à nimu, si sò sciolti. È sò passati tremindui davanti à mè, ani francatu ‘ssa piazza com’è dui chì duvariani cuntena a so passioni, piattalla à l’altri. I so dui mani si sò lintati. "A prighjoni", mi socu dittu trà mè stessu.



Prighjuneri (1/2)


Una nuvella di Marcu Biancarelli


Publicata in 2000 ind'è Albiana, 'ssa nuvella avia cunnisciutu parichji reedizioni induva, par disgrazia, una pagina invirsata a rindia impussibuli à leghja. L'ora hè forsa vinuta di ristituisciala, in una virsioni intigrali, curretta, è cù un' urtugrafia mudernizata.



Je suis un homme malade... Je suis un homme méchant. Un homme repoussoir, voilà ce que je suis. Je crois que j’ai quelque chose au foie. De toute façon, ma maladie, je n’y comprends rien, j’ignore au juste ce qui me fait mal.

Fédor Dostoïevski - Les carnets du sous-sol.



Mi scusareti, ma mi dumandu ciò chì ghje’ futtu quì, voddu dì quì in u locu ind’ì ghje’ stocu, postu à pusà à a tarrazza d’un caffè di u me paesu, cù a primura vana di scriva una stodia senza filu, è l’eroi immobili di ‘ssa stodia saria eu, o un altru, vidaremu. Ci hè, in u celi stessu di stu paesu, in u so climu, calcosa chì mi dirranghja. I tenci parini pisivi da u pesu ‘llu tempu, i facciacci chì ci fighjolani - quì tuttu u mondu hè fighjulatu, è tuttu u mondu fighjola, ciò chì voli dì chì i facciacci sò i nosci, a mea dinò - i facciacci, dicu, pesani anch’iddi da i calori ‘lla statina, o da u fritu di l’inguernu.

Luntanu da i carti pustali hè da veru un paesu di caca, è quand’e’ parlaia di u pesu ‘llu tempu mi sbagliaiu, chì quì u tempu ùn esisti, mi spiecu, ùn esisti micca in termini d’evuluzioni ; ci hè bè un tempu chì passa, ci sò l’ori, ma hè un tempu sempri paru. Inveci u timpacciu sì ci esisti. A statina ci affoca, à tutti quanti no’ semu, è mi pari chì no’ duventimu tandu cumplittamenti trasaltati, scatinati è irrispunsevuli, irrispunsevuli com’è ‘ssu ventu chì si pesa à siccà a machja in pienu caldamonu. M’eti da dì chì un omu com’è mè, richjusu in u so rincori, ùn duvaria mancu rigrittà l’incendiu, chì di veda brusgià un paesu com’è quistu ùn duvaria micca essa una grossa suffrenza, ma s’e’ ni voddu à l’omini, a machja idda ùn m’hà fattu nudda, infini... ùn la so sì no’ ùn semu micca da veru i frutti di a natura chì ci inturniighja. In ‘ssu sensu quì ni possu vulè ancu à a machja, hè vera, ma hè più l’incendiu di i ciarbedda chì mi primurighja. St’incendiu chì curri ghjunta a statina, da un casali à l’altru. Focu in u vangonu, certu, ma focu dinò in i zucchina.

L’inguernu dinò vali pocu. Ci infantimighja, longu, cussì longu ch’iddu si faci à spissu tricaticciu. Ùn ci hè nienti di peghju chè d’aspittà in darru a vinuta di l’inguernu : "Un pocu d’acqua ci vurria... eh ! s’iddu piuvissi appena !" È in pienu mesi di maghju, quand’ì nimu a s’aspetta più, chì i tinuti lebbii è siduttrici di u branu sò surtiti, à l’ora di l’amarzera, vi si casca in capu un nivonu da ghjacciavvi u sangu è i bursi. "Par maghju o par maghjonu..." vi dici una boci chì vo vurriati fà stà zitta.

È for’ di i staghjoni, for’ di l’accunciamentu intilligenti è cartizianu di ‘ssu tempu chì passa, vi ci voli à suppurtà a pirmanenza cruda di u ventu. U ventu hè natu quì, è a stessa boci di à mumenti vi diciaria "muntesi, tramuntana, sciroccu..." Mi n’infuttu, hè ventu listessi ! Hè ventu è nudda voli tena in piazza. Credu chì ancu i ghjurnala di l’omini, in una metafora di trè solda, si sighini chjamati quì cù u nomu di i venta. È vurrariati fà tena calcosa rittu ? Gabriel Garcia Marquez avia scrittu una nuvella dund’ì a tramuntana facia scimiscia l’aienti in Catalogna, quì mi pari ch’iddu ùn hè tantu diffarenti : tuttu bola par via ‘llu ventu. Bola a cabina teleffonica, bola a baretta di u fattori com’è nantu à l’imagini pedagogichi di i tempi affizziunati di a scola primaria, bolani i vacchi annantu à i stradi è i cazzaroli liati à u culu, è bolani ancu i casamenti da u ventu ‘lli bombi. Quì, tuttu hè ventu, tuttu bola cù u ventu. A puisia hè ventu, a intilligenza hè ventu, a pulitica hè ventu è ci porta u so nomu, pulitichedda. Ventu ! Ventu ! I ciarbedda sò pieni à ventu, l’attaccamentu à a lingua : ventu ! I canzoni ? Un saccu di ventu è di paroli bioti. Ma chì ci futtu quì ? Parchì ùn mi ni vocu ? Ni riparlaremu, ma intantu parlemu di ‘ssu timpacciu. 

Dicu timpacciu, pudariu dì timpuralati, scuritonu, vintonu è sariani tanti verità, ma i verità à chì ghjovani ? Ciò chì premi - è mi rinforza in l’idea chì ‘ssu paesu t’hà calcosa chì dirranghja - hè a carta pustali. L’omini dinò si sò missi à risimbrà à i figuri ‘lli carti pustali chì u marcatu bramaia, chì i fantasimi è i disideria di i putenta vuliani veda. Ch’ùn ci hè nienti di più dumatu è di più arruganti chè l’omini di stu paesu. Sbirru, tenistaffa, gunfalunieri, alfieri o sargenti sceffu, ùn ci hè parolla abbastanza forti par isaltà l’urgogliu intesu quì di lustrà i stifali di a putenza. A rivolta stessa hè quì un signu di suttimissioni. Piddà u largu ? Mai à pinsalla ! Ma fassi ricunnoscia è serva di pappagallu à l’upprissori amatu... Ah, quissa sì ! Essa un pappagallu !

Nienti di più bruttu in ‘ssa rivolta stessa chè di credasi in u pussessu d’una cuscenza propia è puritana è par subra à tutti i cuscenzi, una cuscenza ch’ùn saria micca u prudottu d’una longa sirvitudina o u risultatu d’una littura troppu furzata di calchì scrivanu rumanticu. Murali, valori - in un sensu plurali - è tradizioni servini di paraventu à tutti i bassezzi vissuti di u cutidianu. Ùn ci ni saria paura quì, ùn ci ni saria perdita di sensu, è a vanità faria creda chì l’amori - sempri u rumantismu...- è a sulidarità si sariani spannati à l’umbria di i licci. Ma sulidarità, ma amori, vulè bè, custruiscia, stringhjasi è stringhja i ranga, risista, cumbatta, essa, o rifusà, quand’ì i soli raghjon’ di viva d’un lungori d’annata si chjamani luddu è austu... Si vurrariani quì l’omini par subra à tutti i dibbulezzi chì a Stodia lampa à a faccia di i populi, è ‘ssu populu quì mai n’avaria uffesu un altru. Ma stu paesu ùn saria pupulatu chè di bestii è di zottichi è di malasciamè ? Comu un omu pudaria essa un omu senza a gattivezza ? Comu firmà intilligenti in a suddisfazzioni di credasi parvinutu par subra à tutti l’altri omini ? O saria chì no’ fussimu ghjà campendu à mezu à u paradisu nietzscheanu di i più omini ?

Dicini certi chì a noscia forza "naturali" saria stata vitturiosa. Assaltati sariamu stati capaci di risista à più di vinti invasioni, sariamu stati guasgi una Sparta silvestra, senza muraddi par difendala, chì i muraddi sariamu stati no'. Ma allora, luddu è austu ? A longa priparazioni di deci mesa, u longu sonnu, capicciuttati in a pantaniccia pastizzosa di ‘ssi deci mesa d’annoiu aspittendu luddu è austu ? Allora ‘ssu ventu chì ghje’ evucaia più in sù, ‘ssu ventu di a lingua, ‘ssu ventu di i ciarbedda, ‘ssu ventu di a pruduzzioni, di a noscia fraghjilità cullittiva, ùn saria esistutu chè in un capu di scrittori malmindosu ? Ùn sariamu finalamenti micca, com’ì ghje’ a scrivu senza vulella dì, st’inghjulia viva à i cinqui ‘lli nosci sensa ? Allora saria anch’eu da udià, l’inghjulia saria eu. Ma quissa mi rassirinighja, ch’e’ socu troppu chì, al dilà di i valori, a prupinsioni esisti quì à udià ciò chì pussedi un certu valori. In quant’è à l’odiu, socu bè pruvistu, strascinighju a me parti ; basta forsa ad aspittà chì a furtuna mi furnisca appena di valori. Tandu l’aienti mi pudarani udià è culmà ‘ssu tempu chì l’annoia. Tandu pudarani cappià i so pulsioni è brusgiammi in piazza à a ghjesia, è sarà una data, infini, in u longu sfilà di ‘ssu timpacciu chì li frumbulighja i sensa. Tandu sì ch’iddi mi pudarani brusgià, pugrumà, mi darani forza, mi farani tutti i strazii à nomu di luddu è austu. Saraghju l’ultimi caldamona di ‘ssi staghjoni tuntini, saraghju Luddareddu ! "O Luddarè chì ti ni và..." - sempri a stessa boci. Fistighjarani a me morti, mi pistarani com’è a sola, truvarani u so cuntentu à liammi in u mascacciu par l’ultima volta, mi vicu bè, un ghjornu, sendu l’ultimu mascacciu di a Stodia, brusgiatu in piazza publica, udiatu è pistu da ‘ssa ghjenti in ribulionu. Pensu chì tuttu pò finiscia cussì. À nomu di luddu è austu. Tuttu pò finiscia cussì.

Avali mi tocca à risponda à a quistioni chì vo’ vi puniati nanzi. S’e' ùn socu mai partitu, hè parchì ghje’ socu un prighjuneri. Micca un prighjuneri in u sensu chì com’è tanti i me idei m’avissini purtatu uni pochi d’anni in una vera prighjoni, infini l’idei... Ma socu anch’eu un prighjuneri. Prighjuneri in ‘ssu paesu è prighjuneri di mè stessu, di a me midiucrità dinò, a dicu senza mancu circà di fammi lagnà, ch’ùn s’agisci micca di muscià quì nisciuna prova di falsa umilità è nemmenu di palisà a cridenza fundia ch’e’ t’aghju in ‘ssa midiucrità. À u cuntrariu, socu monda più intilligenti chè a più parti di quiddi chì mi lighjarani, sapendu ancu chì quisti facini dighjà partita d’una forma d’elitta in un paesu com’è u nosciu, hè divvi quantu credu à a me intilligenza ! Ben sicura, aghju cunnisciutu tanti aienti ch’erani più maligni, più intilligenti chè mè, ed ugni volta a vodda di tumballi m’hà strintu a cannedda, ugni volta - è quantu volti ! - ùn aghju fattu chè vedali passà, insulta suprema, dindumi chì quisti quì, di tutta manera, ùn vinciariani mai nienti à leghjami. Ma ùn sò micca di ‘ssu mondu quì, ùn si sò micca persi annantu à a piazza di ‘ssu paesu senza mai più truvanni a surtita. Parlemu dunca di mè, è di a midiucrità chì m’hà inturniatu par sempri. U prublemu, cù a me intilligenza, hè ch’idda mi permetti solu di ghjudicà di chì manera socu prighjuneri di a me vita, è à chì puntu mi hè stata impussibuli d’agiscia annantu à u parcursu immobili di a me distinata. L’intilligenza mi hà pirmissu solu di capiscia sinu à chì puntu ‘ssu paesu era infangatu in a midiucrità è sinu à chì puntu m’eru liatu ad iddu. Sinu à chì puntu n’aviu fattu a me prighjoni. Un amicu m’hà dittu ultimamenti ch’iddu cumminciaia à siguità una terapia, è chì u so psicanalistu s’era incaricatu di curà a so parsunalità cumplittamenti distrutturata. Bona ! Ma chì fà quand’ì a distrutturazioni hè a basa stessa di a parsunalità ? Chì fà quand’ì a spavirsioni hè a natura stessa di l’estru intimu ? Certi mi lamparani in capu quì, certamenti, dui o trè pacini eminenti di u vechju Freud, ma firmaraghju sticchitu in un surrisu cinicu di spaversu cumplettu, u me sguardu pararà tandu d’essasi alluntanatu, è mi rifughjaraghju com’è sempri in u me vigliaccumu, u me caru vigliaccumu vulsutu bè è dund’idda nasciaria guasgi una virtù. Iè, eccu parchì u me scrittu ùn hè micca da lagnà o da piddà in cumpassioni o da veda com’è un vomitu traumaticu : t’aghju una grandi idea di mè stessu, è st’idea mi permetti di divvi chì ghje’ mi socu liatu à a midiucrità, è à u vigliaccumu è à a prighjoni debbuli chì mi riteni quì, dinò à a me spavirsioni, è ch’iddu ci voli un culmu di virtù par essani cuscenti. È inveci d’inghjuliammi - ciò chì m’arreca d’altrondi una suddisfazzioni assulata - duvariati prigà i Santissimi è ringrazià à Diu ch’ùn mi hà micca pirmissu di dà a piena misura di a me natura prufunda, di lintà i forzi cuntinuti in a me cara midiucrità, o sì di nò ùn sariu micca à l’ora attuali in traccia d’invistiscia una literatura povara è cumprumissa, ma più sicuramenti cù u stilu in manu à a ricirca di calchì criminu udiosu à cummetta, o à una tribuna pulitica parlendu mali è rucindu a me gattivezza à a faccia d’un populu à opprima è à spuddà. Peghju, pudariu essa duvintatu un insuppurtevuli muralizatori, imbruttariu l’ondi è i culonni di i ghjurnala incù l’articuli i più autosuddisfatti è i più visiunarii pussibuli, t’avariu un rottu tamantu, mi spunariu in l’emissioni i più ermetichi parlendu di literatura o di puisia, ludendu i Russii è sfendu i Francesi, licchendu i stifali à Shakespeare è ammazzendu à Leopardi, è finisciariati da veru par udiammi, è com’è sariu un altru ni suffrariu, vulariu u vosciu amori è a ricunniscenza di u mondu interu. Ma ancù assà, i me fiasca literarii successivi è l’anonimatu d’una scrittura dialettali m’ani inchjuvatu in ‘ssa prighjoni chì currispondi pienamenti à u me rangu, aghju sceltu u solu mezu di sprissioni dund’ì ghje’ ùn irrisicu micca di scuntrà un publicu, è ben intesa ùn aghju l’anima di i libaratori, è ancu menu risentu i transi cullittivi dipoi ch’aghju capitu ch’ùn sariu mai à u centru di i disideria d’ugnunu, di i so spiranzi i più vani. Prighjuneri nantu à a piazza di stu paesu, postu à pusà, vargugnosu è arruganti, à a tola di i caffè, spostu à u sguardu inquisitori d’un populu minutu chì si credi più valenti ch’è mè, socu un pocu com’è ‘ssu parsunaghju di Dostoïevski, intanatu quaranta anni in una carciara, è chì, par ùn avè accittatu un rolu sicundariu, accupaia tranquillamenti l’ultimu rangu. Dilusioni diti ? Certamenti, ma di manera difinitiva, ùn sunniighju più di salvà l’umanità, ciò ch’ùn voli micca dì chì l’Essaru Umanu ùn mi primurighja, è lacu quà è ddà daretu à mè un omu chì mi hè piaciutu, più raramenti una donna, ciò chì ùn voli dì nemmenu ch’ùn li cuprissi micca cù monda piaceri, ma mi pari chì no’ parlimu d’altr’affari.

O piuttostu nò, parlemu di quissa. U prighjuneri ch’e’ socu t’hà a missioni d’insignà in un liceu scuru d’una fin’ di catiguria. Insegnu un dialettu anzianu à ghjuvanotti vuluntarii, un dialettu facultativu chì nimu parla più è chì faci surrida quand’iddu sorti da a me bucca. Socu una cumpunanti di st’ultima muradda sparziata chì no’ mintuvaiamu più in sù, ma forsa a cumpunanti a più debbuli, quidda ch’ùn credi micca à a vittoria è ch’ùn la brama mancu più ; certu chì, par cunquistà a furturezza chì no’ difindimu, i numici duvariani passà par mè. Ma u mistieri mi piaci, iè, vi stona ma mi piaci. Hè annantu à i banchi ‘lla scola ch’aghju vulsutu bè pà a prima volta, è suventi mi dicu ch’ùn so ma’ statu chè ‘ssu liceanu tribbulatu chì amaia, ed hè nantu à i banchi di a scola ch’e’ cuntinivighju à vulè bè. Si chjama Amandula a me eleva. Amandula ùn hè micca un nomu, ma chjamemula cussì, d’altrondi ùn hè micca più vargugnosa di chjamassi Amandula chè di strascinassi un Ghjuvan’Cristofanu o un Petru Paulu, chì à dilla franca i noma ‘lli santi ùn mi vani tantu. Amandula una metafora di u sessu fiminili ? Un’ evucazioni di u disideriu piattu ? È chì mi n’infuttu ! Sicura ch’hè quissa, è allora ? Ci vularà sempri à campà, ci vularà sempri à pinsà suttu à l’accusu d’unu spittatori freudianu chì s’incarichighja di spiicavvi a vita ? Socu un maestru, un veru pedagogu innamuratu di i so elevi, i rari elevi chì venini à cunfurtà, cumpassiunevuli, un egò viulintatu. Socu ‘ssu maestru abbastanza pedoffilu par vulè bè i so elevi, è s’idda ùn era a paura, s’idda ùn era a iirarchia suciali o com’iddu dicia Ferrè "le Code Civil", sicura ch’andariu à muscà da più vicinu suttu à i calzi di a me cara Amandula. O allora hè u simpliciu vigliaccumu. U tarrori di sciappà u sonniu è di cunfruntassi dinò à a rialità. Amandula mi hè sta ghjuvanetta sempri innamurata di mè nantu à un bancu di scola, ‘ssu mumentu immurtali ch’iddu ùn ci vurria mai à sciappà. È socu troppu chì i mumenta immurtali si poni sciappà par invidià a fini di quistu, u sonniu.

Prighjuneri ? Iè, di i braccia d’Amandula, prighjuneri di i sensi d’una vouivre chì m’hà incatinatu à ‘ssi banchi di a scola dund’e’ eru un elevu, è dund’e’ so vultatu. Amandula fù, Amandula hè, è mi pari chì Amandula sarà, u longu di sti quaranta annati incarciaratu à u me postu d’insignanti, sempri com’è ‘ssu parsunaghju sminticatu di u poru Fiudoru...



mercredi 1 mars 2017

Premiu Timpesta 2017



U bloggu Tonu è Timpesta annuncia chì u novu Premiu Timpesta sarà rimissu di ghjunghju 2017.

I testi devini parvena (à parta da avali) à u Cumitatu di littura nanzi à u Prima di Maghju 2017

Sò da mandà par via di facebook in missaghju privatu (è in documentu word) à Tonu Timpesta.

U tema hè libaru !!!

Ma i testi ùn poni micca trapassà i 7000 carattari (cumpresi i spazii)

Impurtanti :

Un massimu di 10 testi sarani selezziunati da u cumitatu di littura* è pruposti à a ghjuria. 

Vutarani pà u premiu un Culleghju di vutanti, cumpostu da i membri di u Cumitatu di T&T è di parsunalità diversi (una quindicina di vutanti).

Pà u vincidori : i libri da vincia è altri rigali annunciati da quì à pocu.



*Pierre Savalli, Fabien Raffalli, Jean-Yves Acquaviva, Marcu Biancarelli, Joseph Antonetti, Jean-François Rosecchi.