mercredi 9 décembre 2015

U geniu (2/3)

Una nuvella di Paulu Franceschi


Erani tutti riuniti sottu à u faionu. Ùn si sintia un zittu. Fighjulavani tutti quanti l'ughjettu chì era postu annantu à una petra liscia. Una stàtua nera nera, lucicanti, incù un pìcculu basamentu quatratu sottu. Di forma umana ghjera, ma t'aia dinò l'aspettu di una stàntara. Omu o stàntara, era alta cinquanta cèntimi. Difatti, Petru Damianu s'era sbagliatu di busgiacca quand'eddi erani mossi in muntagna, chì aia presu quidda di u so frateddu, Simonu. Era studianti in linguìstica tandu, Simonu. U ziu l'aia rigalatu una busgiacca par omu, listessa, dui mesa fà. Era bedda maiuredda. Quand'eddu aia apartu a busgiacca par piglià si u troncu di pani, u pezzu di ciònciula è l'acqua ch'eddu aia missu indrentu, Petru Damianu aia trovu 'ssa stàtua nera. È avali, trenta, quaranta ochja fighjulàvani a statuetta incù un' intinsità trimenda. Altru nudda ch'è a stàtua ùn vidiani. Sguardi silinziosi. Stondi grevi. Stondi gravi. Eppo di suttrattu, u Geniu missi à parlà :
– « Attenti à a Nivacciulatura ! »
Ci fù prima un mumentu di silenziu in l'assistenza. Si sintia calchì rispiru. Firmavani affascinati tutti quanti. Ognunu ripitia da par sè i paroli di u Geniu, una volta, è dui, è trè... Petru Damianu fù u prima à rompa u silenziu :
– Eti intesu ? « A Nivacciulatura », hà dittu... 
– Uh li miraculi vivi ! dissi Pitrunedda.
– A Nivacciulatura... A Nivacciulatura..., ripititi Raffaeddu.
– Aghju capitu. Hè beddu chjaru, mì.
– È chì ha capitu ?
– Hà dittu l'oràculu d'essa attenti à a manera ch'eddu nivacciuleghja, aghjustò Petru Damianu. Allora ci voli à surviglià a pròssima volta ch'eddu nivacciuleghja eppo vidaremu bè ciò chì si passa tandu. Forsi ci sarà calchì cennu. Ci hà da vulè à sapè lu intarprità. Ma prima di tuttu, ci hà da vulè ch'è no fussimi beddi attenti.
– Semu di nuvembri. Ùn hà da stà tantu à essa ci a nevi, dissi Pitrunedda.


– Ti n'inveni, chersi Petru Damianu, ciò ch'eddu aia dittu l'ìdulu l'ultima volta ? Aia dittu cusì: « Steti attenti à Martiddancionu ».
– Sicura chì mi m'invengu, risposi Pitrunedda. U senti ancu avà !

Si ramintavani bè quidda matinata chì piuvia à ribocchi è ch'eddi aiani bulicacciatu a faieta sana dopu à essa stati à senta à u Geniu. Erani stati attenti à u minimu rimori, à u minimu sussurru. Mentri trè ori aiani circatu senza dismetta è aiani vultugliatu quiddu locu. Erani guasi pronti à abbandunà. Eppo à un mumentu datu aiani intesu un pìcculu rimori in a faieta. S'èrani avvicinati è si sintia pichjà, di manera rigulari.
– U pichjaronu ! aia dittu Petru Damianu, affascinatu.
– Hè ieddu, Martiddancionu !
S'erani avvicinati un pocu, ma u rimori aia cissatu sùbitu. S'erani firmati cusì, zitti è muti, è pocu dopu aiani intesu dinò u rimori. Tandu aia dittu Raffaeddu :
– Martiddanciu po’ ghjè. Quissa hè virità. Ùn si pò micca dì u cuntrariu.
È aiani intesu pichjà dinò. Duranti una meza uretta, aiani asaminatu u faiu ind'eddu si sintia u pichjaronu, ma ùn aiaini truvatu nudda annantu à quiddu àrburi. Eppo’ aiani fighjulatu bè in i circonda ciò chì ci era. Ci era mori chjappona difatti. È cerca è cerca, finalmenti aviani trovu un' apartura chì s'allargava è chì cunducia à una sàpara, ma di quiddi beddi, di quiddi maiori, ind'eddi pudiani stà ancu deci parsoni ! Piuvia sempri à bidunati è si potini stallà in a sàpara par un tempu. Era adduppatu drentu, si stava cusì bè chì parechji s'addurmintetini, gudendu si una stonda di cunfortu scunnisciutu.

Si n'invinia Petru Damianu chì u prima oràculu era statu sei mesa fà, subitu dopu à l'Anniintita. Tandu l'oraculu aia lampatu: « Attenti à l'accurbatura! » È u lindumani, aiani vistu un nivulu di corba in a matinata, una torma di corba à dì lu veru, chì bulava cresta cresta. Erani stati un pocu eppo 'ssu squatronu di corba aia varcatu una spadda ed era falatu dopu in una vangunata bughja. L'infilarata di corba paria tutta una linia, comm'è una frezza viva chì insignava una dirizzioni. L'oràculu l'aia vulsutu indittà induva ci vulia d'andà. Ci era calcosa quà. U dopu meziornu, aiani suvitatu tutti insemu u stradeddu chì l'aiani insignati i corba. À u capu di un' ora di marchja in a faieta, erani ghjunti in quiddu vangonu. Falendu più in ghjò, aiani scupartu a scopa feminiccia. Ùn ci erani mai ghjunti innanzi, in quiddu locu. Eppo quà, aiani trovu prima l'umidità, eppo bulicaccendu dopu incù calchì rochju ind'eddu era ùmitu, aiani scupartu un ochji d'acqua ! Ùn ci n'era po miràculi, ma da dissità li, ci era ! Tuttu u mondu s'era lampatu à bia, chì ùn aiani più bitu acqua linda dipoi bon' parechji ghjorna. È 'ss'acqua di u vangonu l'aia salvi. Chì ci n'era dui frà eddi chì erani addibuliti, è chì erani torri magri com'è rochja. L'acqua linda era stata com'è una càstiza di vita. L'acqua piatta di l'Accurbatura, chì sculava oramai à palesu, era statu u so sangui novu, u so fiatu. È dipoi tandu, s'affaccavani tutti i ghjorna à bia à a Funtana di l'Accurbatura.

Stavani in a tuppizzola di u Quatronu, bè bè insù. Da quà, si vidia bè à faieta, a piana, a vangunata... Un quatratu di virdura, d'arburatura, di vita, circundatu da un' oceanu di pòlvara, di terra morta, dissuchjata è brusgiata. À dritta è à manca si vidiani bè i lìmiti, dritti dritti, di una parfizzioni giumètrica sopranaturali. A forma era quidda di un' quatratu parfettu, calculatu è tracciatu da un giòmitru for' d'umanità. S'avvicinetini pianamenti è bè di u Limitonu, a striscia assulutamenti dritta chì siparava u Quatronu di u restu di u mondu... Ma à dì lu veru, era piuttostu u Quatronu chì ghjera u restu di u mondu. Era tuttu ciò chì ni firmava... Erani ghjunti avà à u Limitonu. Da quandi, ùn ci era più cà pòlvara. L'àrburi, i pianti erani torri pulvariccia. È ancu i petri ! I chjappona ancu eddi erani stati trasfurmati in una spezia di pòlvara fina fina di un culori grisgicciu, guasi mitàllicu, chì vi ghjacciava u sangui nienti cà di fighjulà la. Fattu stranu, accadia certi volti chì ci fussi un cantonu smizatu : da quand'è u Limitonu, una parti era torra pulvariccia è da a parti quinci firmava tali è quali in u Quatronu. U chjapponu era troncu, spartutu in dui : una parti era morta è quiss'altra s'era ferma. Quissa, vi insignava chì ancu un scogliu pò essa vivu o mortu. In a pulvariccia da quand'è u Limitonu, a sola traccia di vita chì era ferma era u muvimentu criatu da u ventu annantu à tutta 'ssa pòlvara. In certi loca, quidda pulvariccia paria vizza. Mancu più una leccia, un caracutu, una scopa... Pitrunedda fighjulava 'ss'immensità di pòlvara è si dumandava di quanti animali, di quanti pianti edda era u catàvaru. Cintunari è cintunari ? À millioni sì. 
– Uh ! Ha vistu, dissi Pitrunedda.
– Induva ?
– Quì ! Ùn u vedi micca ?
– Innò. Ùn vecu nudda.
– Ma quì ti dicu ! Eh, ùn vedi mancu u corbu in u latti !
– Avà l'aghju vistu, briunò di colpu Petru Damianu.
Una sbarrabàttula saltichjava d'un fiori à quiss'altru. Era biddìssima, di un culori giaddu è turchinu. Eppo’ era luminosa, alilarga. Ma di suttrattu, a sbarrabàttula s'avvicineti di u cantu di u Quatronu è partiti versu u Limitonu.... 
– Ùn và micca quì..., mummulò Pitrunedda.
Par furtuna, a sbarrabàttula si punì annantu à un fiori di spusedda è ci firmò calchì stonda. Ma in una manata, partì à manca à freccia à freccia, è saltò u Limitonu....
– Uh salva ! dissi Pitrunedda.
Petru Damianu viditi appena di pòlvara fina fina falà da quand'è u Limitonu.
– Tuttu u bulamu si ni mori... I tinti, comu l'ani da sapè !

2 commentaires:

  1. Mi pare interessante l'affare di u Quatronu. Mi trica avà di cunnosce ciò ch'ellu aspetta di sti giovani u Geniu chì l'avvia... .
    Intantu qualchì dumanda di vucabulariu :

    # "Era adduppatu drentu, ... " : adduppatu chì vole dì ?
    # U Martiddancionu, l' Anniintita chì sò ?
    # È a sbarrabàttula ?

    V'arringraziu capunanzu, scialàtevila, bellissima fin' di settimana à voi è di sicuru à prestu... almenu a spergu !

    RépondreSupprimer
  2. Pruvemu quì à risponda:

    - adduppatu : un locu prutettu, ind'eddu si stà bè, ind'eddu faci bonu.
    - sbarrabàtula : farfalla

    - Martiddancionu è l'Anniintita sò paroli criati apposta pà a nuvella: "l'Anniintita" veni da anniintiscia/annientisce. "Martiddancionu" veni da martiddà è hà un doppiu suffissu: -anciu è -onu. U suffissu -anciu si scontra in certi paroli com'è cridanciu, piglianciu.

    Eccu... è bona littura !

    RépondreSupprimer