mardi 21 février 2017

Shame The Devil (Strattu)

Liam O'Flaherty, Shame The Devil, 1934.

Liam O’Flaherty era natu à Inishmore, nant’à l’isuli d’Aran. Parlaia è scrivia tantu u gaelicu chè l’inglesu. Suldatu mentri a prima guerra mundiali, cumbattanti di l’indipindenza di u so paesu, militanti marxistu, scelsi u campu di l’IRA, è dunca di a disfatta, mentri a guerra civili irlandesa. Fù cussì furzatu à l’esiliu è a so opara, senza cuncissioni, discrivi à spissu un’ Irlanda povara è bedda alluntanata da a raprisintazioni rumantica chì u Celtic Revival missi in avanti. In u strattu chì no’ prupunimu quì, cacciatu da a so autobiugrafia Shame The Devil (1934), u ritruvemu in traccia di discuta cù dui altri parsunaghji in Britania, mentri una stoppa qualsiasi. U prima hè unu sburgnonu inglesu, u capitanu Timoney, è l’altru un prufissori naziunalistu chì li ni voli in particulari pà u so passatu è a so opara.


« Garzonu, briunò, je veux causer avec M. O’Donoghue.
Avec qui, monsieur* ? dumandò l’omu ?

U capitanu feci i gesti tamanti incù i braccia è minacciò d’annigà u garzonu sutt’à un turrenti d’insulti, ma intarviniu è nutaiu par iscrittu u nomu cumplicatu. U impiicatu partisti à circà à M. O’Donoghue, chì ghjunsi pocu dopu.

Era un omu maiori è magrantinu, à a fisiunumia vulpina sutt’à i so ricciuli d’un neru spissu. Com’è l’impareti pà a seguita, s’agia d’un prufissori o d’ùn so’ chì spezia d’insignanti, in una spezia di scola o un’ università chì mancu u Diavuli..., in calchì parti di l’Irlanda. Facia autorità, o più o menu, annant’à i tradizioni pupulari, o i canzoni pupulari, o forsa ch’era annant’à a musica pupulari, par ciò ch’e’ ni socu, di l’Irlanda o i so circundarii. Puri, par avali, eru più intrigatu da a magrezza strema di u so coddu, ch’iddu t’avia l’attichju stranu di piattà, in a misura di u pussibuli, sutt’à un collu duru è biancu d’un’ altezza unnancu infrustirita. Era vistutu di neru, fora di a so camisgia, cussì bianca chè u collu. Surrisi quandu s’avvicinò da no’ è mi salutò cù monda curtisia imparendu u me nomu, ma i so ochja musciaiani ch’iddu era di natura à incrispissi abbastanza in furia. Mi feci par altrò l’effettu d’un pincu fastighjosu è d’un suttanaghju ; d’un falsacciu cù u baveddu strintu è l’ochji ingurdu, l’arichji scullati è a dimarchja di caghjatu, paru à un gattivu picculu scularu chì veni à truvà u so maestru ch’iddi li minghi annant’à i dita.

« Tamantu piaceri par mè… di fà a cunniscenza d’un omu cussì distintu, dissi.
– Poca bucia, feci u capitanu. Parchì ùn diti micca a verità ? Arimani, parlaiamu ghjustappuntu di i scafacciuli di st’individiu, è eti dichjaratu, cù un rincori di quiddi, ch’era un disonori vivu pà u so paesu. M’invengu chì vo’…
– Ah, vi pregu, Timoney… cuminciò O’Donoghue, a mena più chè imbrugliata.
– Capitanu Timoney, vi pregu, briunò u gintilomu in quistioni. Comu feti à adrizzavvi à mè cù tanti familiarità !
– M. O’Flaherty, ripresi O’Donoghue, vi chergu senz’altru d’ùn fà nisciun’ casu di ‘ssi prupositi.
– Steti bassu, rughjisti u capitanu. Eti dittu, esattamenti com’e’ vengu di ripetala, chì l’Irlandesi si duviani sullivà tutti quanti è brusgiallu vivu. Mi n’impippu pocu assà di sapè à quali emu da brusgià vivu. Ma l’eti ditta. Aiò. Aghiti un pocu di curaghju murali, me omu. Ricunnisciti chì vo’ l’eti ditta.
– Si dicini ùn so’ quantu tuntii in u focu di a discursata, M. O’Flaherty, dichjarò O’Donoghue.
– Oh, chì vuleti ! lampeti eu. Chì impurtanza ? Ùn si contani più l’omini distinti chì sò stati brusgiati vivi, appiccati, capimuzzati, crucificati è avvilanati. Tiniti, sì ghje’ vi dicia ch’e’ mi sentu unuratu di sapè chì vo’, è forsa tanti altri Irlandesi, spireti di brusgiammi vivu. Ùn mi pariti micca u genaru d’omu capaci à esecutà ‘ssu prughjettu da par vo’ è senza nisciun’ aiutu.
– Circheti à uffendami », si ribraddisti piddendula da in altu, com’e’ l’avia privista.

In rialità, mi vuliu muscià insultanti in u scopu d’ublicallu à sprima i so veri opinioni.

Cumbattanti di l'IRA (1922), à qualissa appartenia O'Flaherty
mentri a guerra civili irlandesa.
« Ùn vi pudeti micca aspittà à truvammi beddu dispostu versu un omu chì disidarighja di brusgiammi vivu, li risposi. Senza cuntà chì di a me vita ùn aghju intesu parlà di vo’.
– Ùn eti mai intesu parlà di mè ? ripitisti annarbendusi in tuttu è piddendu un tonu vilanosu. Pirmittiti ch’e’ vi dichi chì u me nomu camparà in a storia di u me paesu, mentri chì vo’ è i vosci libri schifizzosi ci si sarani impuzzati in u smenticu.
– Mi n’infuttu com’è di l’annu quaranta, dissi. Ma inveci, vurriu sapè parchì truveti i me libri schifizzosi.
– Sò sporchi, raganò. Diffameti a voscia nazioni. Seti l’ultimu d’una longa eredità di scrivani sputriti, compri da l’Inglesi pà calunnià a razza irlandesa. »

U capitanu si minò nant’à a coscia è rughjisti da a risa. Scaccanaiu anch’eu è, senza pudemmi impidì d’essa ammuffatu, malgradu i fanfarunati di M. O’Donoghue, lampeti filici :

« U capu ridattori d’una gazetta di pruvincia m’hà accusatu in i tempi d’avè vindutu u me paesu pà un pezzu di gattivu bacon. Sarà po’ à quissa chì vo’ feti allusioni ?
– Sangu ‘llu Cristu inchjudatu ! mughjò u capitanu. U piaceri ch’e’ t’aghju di veda quantu po’ vi chjimpeti l’unu à l’altru. Eccu chì m’arreca a prova ch’aghju avutu raghjoni di dì chì u paesu affundaria una volta scacciata a gentry. »

Subbitu, M. O’Donoghue si fruppò à u capitanu com’è un ghjattivulpu è si feci un duveru di sponali, cù i termini i più viulenti, tutti i malfatti di a gentry irlandesa. Eru stunatu di veda un’ ussatura cussì debbuli capaci d’allughjà tamanta collara, è ni fubbi tantu imprissiunatu. L’ira di st’omu mi cuntaminò. Ancu s’e’ cuntinivaiu à avenni contr’ad iddu, risintiu puri un sintimu stranu di parintia cun iddu, una parintia sciuta da l’odiu ch’iddu inspiraia. A passioni chì l’animaia avia trasfurmatu a so andatura mischina. Ùn era più iddu stessu. Era duvintatu u portaboci di a so razza. Sintiu chì eu dinò eru di sta razza quì, chì l’odiu appassiunatu di st’aienti era dinò u me odiu, è chì a so intensità a rindia bella. Pudiu capiscia parchì erani annarbati contr’à mè, parsuasi ch’ùn aviu cuscenza di i so suffrenzi, o di a lutta ch’iddi purtaiani pà lampà in tarra i so boia. Cridiani ch’e’ mi ni ridiu d’iddi, inveci di cumbatta à u so fiancu è di pisà a boci pà difenda a so causa à a faccia di u mondu. Cridiani chì, inveci d’incuraghjilli cù i me canti à cunquistà a vittoria è a paci, i taruccaiu ghjastimenduli cù i scherzi è i critichi balordi contr’à i so difetti.

È puri…

*In francesu in u testu.

Traduzzioni à cura di Marcu Biancarelli


Liam O'Flaherty sirvisti in a Vardia Irlandesa mentri u primu cunflittu mundiali,
fù ancu fertu à a battaglia di Langemark in 1917.


Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire