lundi 21 novembre 2016

U sunniacciu (1/2)

Una nuvella di Lisandru Filippi


Spuntava u soli daretu à i buschetti d’alzi spinnachjati, chì i casci erani falati cù stu ventu scemu chì tirava dapoi 4 anni. Omu si pudia ancu dumandà s’eddi aviani avutu frondi un ghjornu, sti schenetri di legnu ; è puru s’eddi erani stati vivi quant’è sti sumigli d’omi, chì ghjaciani in a pantaniccia cutrata di issa piaghja maciddata da a scimizia umana. Ch’erani ghjunti à fà tutti, in stu locu di nunda è d’oramai ?

L’aviani detta tempu di a mossa, ch’edda ùn duraria micca di più cà trè o quattru mesi...

Trè o quattru mesi !!! À pinsà la li vinia a stizza à Nunziu... Quattru anni ch’eddu era quì, infangatu, rosu da i frebbi, pizzicatu da i pidochji è a tignola, runzicatu da i topi è u mullizzu...

Quattru anni à fà si tirà addossu da i suldati di u Impiratori Ghjirmanicu, spizzatu da i canoni, acciuncatu da i brioni di i feriti, affucatu da a puzza di i salmi fracicati, chì vi entria in menta è vi svultava i sensi è u stomacu ...

Quattru anni à dumandà si parchì ch’eddu avia lacatu u so locu, i soi, a so vita. L’aviani dittu in paesi chì ci vulia à parta pà difenda a Patria, quidda di a Rivoluzioni di u 89, quidda di a sapienza è di i « Grands Hommes », contru à i Barbari, fighjoli di Attilà chì veneni « jusque dans nos bras égorger nos... ».

U pridicava ancu u preti à l’altari, l’amori di Diu è di a Santa Vergina, di pettu à sti scrianzati di riformisti ; è incalcava u stitutori cù a difesa di LA MÈRE PATRIE... « L’AMÈRE PATRIE !» ... Nunziu ùn ci cappia un’ acca chì a scola ùn l’avia vistu chì da di fora. Sicommu u tempu c’era pà pusà cù tantu travaghju da fà. È in ghjesgia, m’eti capitu. A dumenica era fatta pà u riposu è i chjachjarati in piazza ...

Ma ancu u merri ci si era missu à fà li a so prupaganda, è comu l’aviani fattu eddi u merri, dendu ancu qualchì scapizzò o sciappati à chì ùn ni vulia, erani stati ublicati à ascultà « u so cori » di Ripubblicani, chì cù quissa a robba ùn si ridia mancu à pena.

Cusi piittiani i vechji dinò, chì erani a lea cù l’antichi eroi di a storia piatta, quiddi chì si pisavani di pettu à l’invasori furdani. Ma l’era quantunqua pocu capiscitoghju à Nunziu di parta à difenda lochi luntani è scunnisciuti... « Enfin ... !». Ci vulia à mova com’è l’altri, chì era privistu pà durà pocu l’azzuffu...

Nunziu si ramintava... Aviani cantatu nuttati sani, fistighjendu a vittoria sicura pà l’Onori di u paesi... Ma qualessu, u paesi... ? Tuttu ognunu a dicia, chi ni saria surtita a Corsica più forti, più cunsidarata da u frusteru... Tanti discorsi scemi ! Avia ancu sminticatu a carsità di a vita... L’amori di Mariuccia è i di i soi... Tuttu in lu listessu saccu ! U primurava di più à suvità a mossa di l’eroi !

« O ! QUANTI OMI ADDISPIRATI
VISTUTI DI MALAVITA
À L’USCIU DI U MONDU
CÙ I SO PIAGHI ETERNI
SI SÒ PERSI À FIOR’ DI TEMPU
QUANDU HÈ GHJUNTA L’ULTIM’ORA
À A SVINTULATA SCEMA
DI A SMOSSA SANGUINOSA
SÒ ISCIUTI DA I SO TANI
DA FÀ NASCIA UN SOLI NOVU
MÀ L’HÀ COLTI COM’È FIORI
A TRIBBIERA DI L’UMANU... »

Era scalatu pà sti Francia in Marseghja. O chì viaghju ! Prima u batteddu. Malatu com’un ghjacaru era statu Nunziu... Andeti vò à tena arrittu nantu à trè pezzi di legni scuzzulati da u ventu è a marighjata !... Avia resu u pocu ch’eddu t’avia in corpu... U batteddu... ? Quandu scaleti da i vostri muntagni, è chì di l’acqua ùn cunnisciti cà un fiumiceddu induva ùn ci hè mancu bisognu di nutà pà francà lu... ! Quissa era stata una prima scuparta. Dopu ghjunti in cuntinenti, ci hè vulsutu à sbrughjà si cù a lingua francesa... Quand’ùn si sà chì u santacroci (è ancu), chì ùn seti bonu cà dì : « Bonjour, Arrivoir, Marci, Sivouplé... », chì solu ùn pudeti tena à menti chì i paroli di a Marsighjesa, hè bedda capiscitoghja chì l’era dificiuli à Nunziu di pudè spiecà si cù u Tinenti, o puru cù l’altri suldati chì ni vinia da a Francia sana, è di i so Culunii... C’erani ancu i neri, i primi ch’eddu vidia, chì in paesi soiu, i neri... Ghjenti di l’isuli luntani, chì mancu ùn si cunnisciani i so nomi… Nunziu ùn sapia mancu più chì fà è chì dì... Ascultava è circava di capiscia. À campa ch’eddi c’erani i cumpagni... L’altri spaisati...

L’aviani “furmatu” una settimana sola à u mistieru di suldatu, è tira avanti !... Subitu in lu trenu pà u fronti chì diciani l’uffizieri, i Corsi erani guerrieri di prima trinca... (fighjuleti à Napuliò !). Allora erani mossi sottu à u soli d’istatina, in a sciappitana austina... Cù a spiranza piatta di vultà prestu... Trè mesi... Ma dici u pruverbiu nustrali : “Chì campa spirendu, mori cachendu...”.

Spirava sempri, longu stu viaghju, di ritruvà i so lochi. Erani accumpulati in i vitturoni di u camin’di farru... Quant’è bistiami... Nunziu scupria lochi novi, culuriti, sottu à u soli d’Aostu, un’ aria pagna di felicità... Com’un sintimu di benistà... Mai, guardendu pà i finestri di i “vagon”, omu pudia pinsà ch’eddu si travirsava un paesi in guerra... Ghjenti à spassu, à tagliu di fiumi (tamanti fiumi !), furesti zeppi, prati grassi, paisoli posti à fiancu di custeri.

Ma più si cuddava ver di u nordu, più s’incattivia u tempu, s’annivulava, si rinfriscava è, à li volti, si vidiani stoli di camiò, di suldati è puru di ghjenti à scappera... Quissi si ricunnisciani chì aviani a so robba nantu à carretti ...

I militari cuddavani, mossi da l’ordini, u duveri, è ancu l’allegria ; l’altri, a ghjenti, si ni fughjiani da i so casi, mossi da u tarrori, puntati da a scimizia. Ma Nunziu ùn la sapia ancora, ciò ch’edda era da veru sta guerra... Trè mesi à u più ... À pinsà la ... Vultà d’Uttrovi, à tempu pà i castagni !

Quandu hè ghjuntu à locu, l’ani fatti cuddà à pedi, ver di u fronti. Da tandu, i canti sò vinuti più rari ; si sintia ancu più spessu u silenziu, zampittatu da u passu grevu di i scarpi stacchittati. Luntanu s’arrabbiava a tunizata, è ancu si vidiani l’accenditi ... Pocu u timpurali ! Si varcavani paesi spupulati, disvitati, è ancu arruvinati ... À mezu à un mari di pantaniccia, induva, à gallu ghjacciani inghjumilati di farraghji, omi ghjimbi è sculuriti, cattivi sonnii d’umanità... 

Toccu à i saetti, s’hè firmata a troppa peregrina di i crucciati. Nunziu à mezu, persu, l’ochji sfarracati, scuprendu l’al di là di u spechju... Un mondu à l’arritrosa ... Rimori di l’ultimu ghjudicamentu, spirioni di lumi cripendu u foscu di un aria avvilinata... Eccu la quì !... Nunziu capì ch’eddu ùn faria micca a so racolta di castagni quist’ annu... Sapia avà, ch’eddu era quì pà pugnà di campà... Salvà si...

Francà si la... A vittoria ? Chì vittoria ? Vincia a disgrazia, sì ! Ùn lascià ghjunghja à Pediniedda... Eccu la… «LA GUERRE... ».

Illustrazioni : Luciano Ceglia, La lettera.

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire