lundi 19 février 2018

Ortu di Rena

Una critica di Sébastien Bonifay 


« Merde, si vous voulez mon avis, le fait qu’il y ait un livre dans cette baraque était déjà sacrément remarquable. Ce bouquin, c’était A Garden of Sand, d’Earl Thompson, et dans les mois qui suivirent, je l’avais lu cinq ou six fois. (…) Qui sait, si je n’avais pas eu les livres d’Earl Thompson, je n’écrirais peut-être pas aujourd’hui ». 

Donald Ray Pollock  


A Garden of Sand hè u sicretu u più prutettu di a literatura americana. Dipoi a so prima publicazioni, in 1970, u rumanzu hà varcatu i dicennii in l’indiffarenza guasgi generali. À i Stati Uniti, hè da monda ch’ùn si trova più. Fora d’uni pochi d’esempiarii frusti chì ghjacini sempri nant’à i tasgeri pornò di i vindaroli à mità prezzu, chì provani à capitalizàssi un calcosa nant'à a riputazioni sputrita di u rumanzu d'Earl Thompson. 

In Francia hè ancu peghju. Ùn era mai statu traduttu A Garden of Sand. Da po' u principiu di l'annu, è ringraziemu à l'edizioni Monsieur Toussaint Louverture, puri si pò leghja Un Jardin de Sable, è inciuffàssi in stu libronu chì varca l'ottucentu pagini, è chì spiritighja i ridirii di a literatura americana da poi un mezu seculu. 

À capu di i primi pagini si capisci ghjà parchì. Un Jardin de Sable, ùn hè altru chè a vita di l'aienti simplici di u Midwest, tra i dui guerri, ed hè prupiamenti stradurdinaria. Una pintura spiritosa è tragica, orbia è puetica, tasanata da i fandonia munimintali di a literatura americana, Twain, Steinbeck, Fante, Sherwood Anderson. Nienti chè quissa... 

« Vous aimez les jardins de sable bien ratissés ? Alors vous allez adorer le Kansas. Côté relief, c’est plat, plat, plat. Ciel immense, océans de blé, bars privés, cambuses de bord de route, Wild Bill Hickok, Wyatt Earp le tordu, Pretty Boy Floyd et les ombres nombreuses de ces indiens oubliés. » (1) 

Hè cussì ch'idda principia a storia, u racontu picarescu di a zitiddina di Jack Andersen, in i carrughja misiriosi di Wichita. Un bardonu chì u so babbu, un Svedesu di passaghju, hè mortu cunducindu un catafalcu di vittura di cursa. A so mamma, Wilma, una bella bionda di mancu vint' anni, fraquenta i burdedda clandestini, è passa d'un bracciu à l'altru, cù a spera di truvà à quissu bonu, chì li darà a vita ch'idda credi di miritàssi. 

Jack hè addivatu da u missiavu è a minnanna, i MacDeramid. Mac, hè un vechju arrabiatu di sittant' anni chì passa i so ghjurnati à matriculà calchì pianu par fà cascà à Théodore Roosevelt, cunvintu ch'iddu hè chì u prisidenti li ni voli parsunalamenti. È madama Mac, pritanchjina, ma poca cridancia chì n 'hà vistu tanti è tanti. I so vechji u volini bè, è provani à dàlli una vita nurmali, è ci riescini malamenti, in cori di st' America di A Grandi Diprissioni. T'ani un' ustaria di bor' di strada, poca quenta, à a surtita di Wichita. Sutt'à l'umbra di u White Way Pool Hall. Una sala di bigliardu, à u pianu ci travaddani i burdani chì sò in man' à Boots, un tapparonzulu priapicu, viulenti, quissu ùn credi chè à a virtù d'una sudumia brutali par fàlli filà drittu. 

Ziteddu, Jack cresci è faci cunniscenza di tutti i rialità di stu mondu. I fin' di mesi à paghjola, u sguardu di tutti i techji, i panni ripizzati... di quissa iddu si n'infuttia. Jack, da po' à a so prima età, ùn avia chè una cosa in capu : i donni. Un mantacatu di u culu, cù i braghi curti, colpa, à senta u missiavu, di u latti vaccinu chì l'aviani dattu a sughja quand'iddu era minori, chì a so mamma era scatulita ùn si sà induva. 

Longu Un Jardin de Sable suvitemu à Jack quand'iddu scopri u misteriu di a carri. Un' iniziazioni chì si và cù a pitturriccia di a so zia, duva iddu s'inciuffa sempri, cù i calzoni di a so stututrici, cù l'amici è i seghi dati è ricivuti in a barracca, cù quissi chì li dicini di principià inculendu una vacca. Tutti quanti spirienzi mutivanti, ma chì valini pocu u paragonu cù i cosci tepidi di a so mamma, duva iddu prova à infrunghjàssi senza nisciun' scrupulu. 

Hè quissa, u più affascinanti ind’è earl thomson, a manera ch'iddu t'hà di cuntà, senza circà unu stili, una manera simplicia è radicali di dì i sceni di sessu è di viulenza i più scandalosi. In 1970, A Garden of Sand hè ghjuntu in finali di u pristigiosu è seriu National Book Award. Oghji, ùn ci riisciumu à creda ch'un tali libru avissi a minima scianza di truvàssi un editori, vistu di chì manera u scrittori faci splusà tutti i tabù (Taboo d'altrondi hè u titulu di u sicondu rumanzu di Thompson, rumanzu chì conta a seguita di u parcursu di Jack Andersen, quand'iddu duventa omu fattu). 

U peghju, pà u stolu di i sticchiti chì si sò offesi di u libru à u filu di l'anni, hè chì l'autori mai ùn dà l'imprissioni di ghjudicà i so parsunaghji. Ancu i più sputriti, i più mustruosi. Pà Earl Thompson, a murali pò andà à fàssi metta. Ùn iscrivi micca par dà lizzioni. Scrivi pà una raghjoni sola. Cuntà ciò chì fù. Chì stu ziteddu, Jack, Earl Thompson ùn l'hà mai piatta, era iddu. 



(1) Virsioni francesa, Edizioni Monsieur Toussaint Louverture, ghjinnaghju 2018. 


Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire